(آیه 51) در آیات گذشته عکس العمل منافقان تاریک دل را که در ظلمات متراکم قرار داشتند، در برابر داورى خدا وپیامبر(صلى الله علیه وآله)دیدیم.

در اینجا نقطه مقابل آن یعنى برخورد مؤمنان را با این داورى الهى تشریح کرده، مى گوید: «سخن مؤمنان، هنگامى که به سوى خدا ورسولش دعوت شوند تا میان آنان داورى کند، تنها این است که مى گویند: شنیدیم واطاعت کردیم»! (اِنَّما کانَ قَوْلَ الْمُؤْمِنینَ اِذا دُعُوا اِلَى اللهِ وَرَسُولِه لِیَحْکُمَ بَیْنَهُمْ اَنْ یَقُولُوا سَمِعْنا وَاَطَعْنا).

کسى که خدا را عالم به همه چیز مى داند، وبى نیاز از هر کس، ورحیم ومهربان به همه بندگان، چگونه ممکن است داورى کسى را بر داورى اوترجیح دهد؟

لذا در پایان آیه مى فرماید: «واینها همان رستگاران واقعى هستند» (وَاُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ).

کسى که زمام خود را به دست خدا بسپارد، واو را حاکم وداور قرار دهد بدون شک در همه چیز پیروز است، چه در زندگى مادى وچه معنوى.

(آیه 52) این آیه همین حقیقت را به صورت کلى تر تعقیب کرده، مى فرماید: «وکسانى که اطاعت خدا وپیامبر(صلى الله علیه وآله)کنند واز خدا بترسند وتقوا پیشه نمایند آنها نجات یافتگان وپیروزمندانند» (وَمَنْ یُطِعِ اللهَ وَرَسُولَهُ وَیَخْشَ اللهَ وَیَتَّقْهِ فَاُولئِکَ هُمُ الْفائِزُونَ).

(آیه 53) لحن این آیه ـوهمچنین شأن نزولى که در بعضى از تفاسیر در مورد آن وارد شدـ نشان مى دهد که جمعى از منافقان بعد از نزول آیات قبل وملامتهاى شدید آن از وضع خود سخت ناراحت شدند وخدمت پیامبر(صلى الله علیه وآله)آمدند وشدیداً سوگند یاد کردند که ما تسلیم فرمان توایم قرآن در مقام پاسخ برآمده وبا قاطعیت به آنها گفت: «آنها با نهایت تأکید سوگند یاد کردند که اگر به آنها فرمان بدهى (از خانه واموال خود) بیرون مى روند (وجان را در طبق اخلاص گذارده تقدیم مى کنند) بگو: سوگند یاد نکنید شما طاعت خالصانه وصادقانه نشان دهید که خدا به آنچه عمل مى کنید آگاه است» (وَاَقْسَمُوا بِاللهِ جَهْدَ اَیْمانِهِمْ لَئِنْ اَمَرْتَهُمْ لَیَخْرُجُنَّ قُلْ لا تُقْسِمُوا طاعَةٌ مَعْرُوفَةٌ اَنَّ اللهَ خَبیرٌ بِما تَعْمَلُونَ).

منظور از «خروج» خارج شدن از اموال وزندگى ویا همراه پیامبر(صلى الله علیه وآله)به هر جا رفتن ودر خدمت او بودن است.

(آیه 54) در این آیه مجدداً روى همین معنى تأکید کرده، مى گوید: «به آنها بگو: اطاعت خدا واطاعت پیامبرش را کنید» (قُلْ اَطیعُوا اللهَ وَاَطیعُوا الرَّسُولَ).

سپس اضافه مى کند: در برابر این فرمان از دو حال خارج نیستید «پس اگر سرپیچى کنید وروى گردان شوید پیغمبر مسؤول اعمال خویش است (ووظیفه خود را انجام داده) وشما هم مسؤول اعمال خود هستید» ووظیفه شما اطاعت صادقانه است (فَاِنْ تَوَلَّوْا فَاِنَّما عَلَیْهِ ما حُمِّلَ وَعَلَیْکُمْ ما حُمِّلْتُمْ).

«اما اگر از او اطاعت کنید، هدایت خواهید شد» (وَاِنْ تُطیعُوا تَهْتَدُوا).

زیرا او رهبرى است که جز به راه خدا وحق وصواب دعوت نمى کند.

«و(در هر حال) بر پیامبر(صلى الله علیه وآله)چیزى جز ابلاغ آشکار نیست» (وَما عَلَى الرَّسُولِ اِلاَّ الْبَلاغُ الْمُبینُ).

او موظف است فرمان خدا را آشکارا به همگان برساند خواه بپذیرند یا نپذیرند پذیرش وعدم پذیرش این دعوت، سود وزیانش متوجه خود آنهاخواهد شد.