(آیه 98) در تعقیب آیات گذشته که از سرنوشت مشرکان ستمگر بحث مى کرد در اینجا روى سخن را به آنها کرده وآینده آنها ومعبودهایشان را چنین ترسیم مى کند: «شما وآنچه را غیر از خدا مى پرستید آتشگیره جهنّمید»! (اِنَّکُمْ وَما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللهِ حَصَبُ جَهَنَّمُ).
آتشگیره جهنم وهیزمى که شعله هاى آن را تشکیل مى دهد خود شما وخدایان ساختگى شماست، وهمچون قطعه هاى هیزم بى ارزش یکى پس از دیگرى در جهنم پرتاب مى شوید!
سپس اضافه مى کند: «شما وارد بر آن مى شوید» (اَنْتُمْ لَها وارِدُونَ).
اول بتها را در آتش مى افکنند، سپس شما بر آنها وارد مى شوید، گویى خدایانتان با آتشى که از وجودشان برمى خیزد از شما پذیرایى مى کنند.
(آیه 99) سپس به عنوان نتیجه گیرى کلى مى فرماید: «اگر این بتها، خدایانى بودند هرگز وارد آتش دوزخ نمى شدند» (لَوْ کانَ هؤُلاءِ آلِهَةً ما وَرَدُوها).
ولى بدانید نه تنها وارد دوزخ مى شوند بلکه «جاودانه در آن خواهند بود» (وَکُلٌّ فیها خالِدُونَ).
(آیه 100) براى توضیح بیشتر پیرامون وضع دردناک، این «عابدان گمراه»، در برابر آن «معبودان بى ارزش» مى گوید: «آنها در دوزخ، فریادها وناله هاى دردناک دارند» (لَهُمْ فیها زَفیرٌ).
ممکن است این زفیر وناله غم انگیز تنها مربوط به عابدان نباشد، بلکه شیاطینى که معبودشان بودند نیز در این امر با آنها شریک باشند.
جمله بعد، یکى دیگر از مجازاتهاى دردناک آنها را بازگو مى کند وآن اینکه «آنها در دوزخ چیزى نمى شنوند» (وَهُمْ فیها لا یَسْمَعُونَ).
این جمله ممکن است اشاره به این باشد که آنها سخنى که مایه سرور وخوشحالیشان باشد مطلقاً نمى شنوند، وتنها مستمع ناله هاى جانکاه دوزخیان، وفریادهاى فرشتگان عذاب هستند.
بعضى گفته اند منظور این است که اینها صداى هیچ کس را مطلقاً نمى شنوند گویى تنها آنها در عذابند واین خود مایه مجازات بیشترى است.
(آیه 101) این آیه حالات مؤمنان راستین ومردان وزنان با ایمان را بازگو مى کند تا در مقایسه با یکدیگر وضع هر دو مشخص تر شود.
نخست مى گوید: «کسانى که به خاطر ایمان واعمال صالحشان وعده نیک به آنها از قبل داده ایم از این آتش هولناک ووحشتناک دورند» (اِنَّ الَّذینَ سَبَقَتْ لَهُمْ مِنَّا الْحُسْنى اُولئِکَ عَنْها مُبْعَدُونَ).
اشاره به این که ما به تمام وعده هایى که به مؤمنان در این جهان داده ایم وفا خواهیم کرد که یکى از آنها دور شدن از آتش دوزخ است.
(آیه 102) در این آیه چهار نعمت بزرگ الهى را که شامل حال این گروه سعادتمند است بر مى شمرد:
نخست این که «آنها صداى آتش را نمى شنوند» (لا یَسْمَعُونَ حَسیسَها).
مؤمنان راستین چون از جهنم دورند هرگز این صداهاى وحشتناک به گوششان نمى خورد.
دیگر این که: «آنها در آنچه بخواهند ومایل باشند بطور جاودان متنعمند» (وَهُمْ فى مَا اشْتَهَتْ اَنْفُسُهُمْ خالِدُونَ).
یعنى آنجا محدودیت این جهان را ندارد، هر نعمت مادى ومعنوى که بخواهند بدون استثناء در دسترس آنهاست، آن هم نه یک روز ودو روز بلکه در یک عمر جاویدان!
(آیه 103) سوم این که: «فزع اکبر آنها را غمگین نمى کند» (لا یُحْزُنُهُمْ الْفَزَعُ الاَْکْبَرُ).
«فزع اکبر» (وحشت بزرگ) را بعضى اشاره به وحشتهاى روز قیامت دانسته اند که از هر وحشتى بزرگتر است.
بالاخره آخرین لطف خدا در باره کسانى که در آیات فوق به آنها اشاره شده این است که «فرشتگان رحمت به استقبال آنها مى شتابند» (وبه آنها تبریک وشادباش مى گویند وبشارت مى دهند) این همان روزى است که به شما وعده داده مى شد» (وَتَتَلَقّیهُمُ الْمَلائِکَةُ هذا یَوْمُکُمُ الَّذى کُنْتُمْ تُوعَدُونَ).
