در حدیثى از پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله)مى خوانیم: «کسى که سوره قصص را بخواند به تعداد هر یک از کسانى که موسى را تصدیق یا تکذیب کردند ده حسنه به او داده خواهد شد، وفرشته اى در آسمانها وزمین نیست مگر این که روز قیامت گواهى بر صدق او مى دهد».
بدیهى است این همه اجر وپاداش از آنِ کسانى است که این سوره را مى خوانند ومى اندیشند وبرنامه عمل خویش قرار مى دهند.
(آیه 1) «طا، سین، میم» (طسم). این چهاردهمین بار است که با «حروف مقطعه» در آغاز سوره هاى قرآن روبه رو مى شویم، مخصوصاً «طسم» سومین وآخرین بار است.
در مورد «طسم» از روایات متعددى بر مى آید که این حروف علامتهاى اختصارى از صفات خدا، ویا مکانهاى مقدسى مى باشد، اما در عین حال مانع از آن تفسیر معروف که بارها بر روى آن تأکید کرده ایم نخواهد بود که خداوند مى خواهد این حقیقت را بر همه روشن سازد که این کتاب بزرگ آسمانى که سرچشمه انقلابى بزرگ در تاریخ بشر گردید وبرنامه کامل زندگى سعادتبخش انسانها را در بر دارد از وسیله ساده اى همچون حروف «الفباء» تشکیل یافته که هر کودکى مى تواند به آن تلفظ کند، این نهایت عظمت است که آن چنان محصول فوق العاده با اهمیتى را از چنین مواد ساده اى ایجاد کند که همگان آن را در اختیار دارند.
(آیه 2) وشاید به همین دلیل بلافاصله بعد از این حروف مقطعه سخن از عظمت قرآن به میان آورده، مى گوید: «این (آیات با عظمت) آیات کتاب مبین (قرآن) است» (تِلْکَ آیاتُ الْکِتابِ الْمُبینِ). کتابى که هم خود روشن است وهم روشنگر راه سعادت انسانها.
(آیه 3) قرآن بعد از ذکر این مقدمه کوتاه وارد بیان سرگذشت «موسى» وفرعون شده، مى گوید: «ما به حق بر تو (بخشى) از داستان موسى وفرعون را مى خوانیم براى گروهى که ایمان مى آورند» (نَتْلُوا عَلَیْکَ مِنْ نَبَأِ مُوسى وَفِرْعَوْنَ بِالْحَقِّ لِقَوْم یُؤْمِنُونَ).
آرى! هدف اصلى از این آیات مؤمنانند واین تلاوت به خاطر آنها وبراى آنها صورت گرفته، مؤمنانى که مى توانند از آن الهام گیرند وراه خود را به سوى هدف در میان انبوه مشکلات بگشایند.
(آیه 4) سپس به تفصیل آن پرداخته مى گوید: «فرعون (استکبار وسلطه گرى و) برترى جویى در زمین کرد» (اِنَّ فِرْعَوْنَ عَلا فِى الاَْرْضِ).
او بنده ضعیفى بود که بر اثر جهل ونادانى شخصیت خود را گم کرد وتا آنجا پیشرفت که دعوى خدایى نمود.
به هر حال او براى تقویت پایه هاى استکبار خود به چند جنایت بزرگ دست زد.
نخست: «اهل آن [=سرزمین] را به گروههاى مختلفى تقسیم نمود» (وَجَعَلَ اَهْلَها شِیَعًا).
چرا که حکومت یک اقلیت ناچیز بر یک اکثریت بزرگ جز با برنامه «تفرقه بینداز وحکومت کن» امکان پذیر نیست!
آنها همیشه از «توحید کلمه» و«کلمه توحید» وحشت داشته ودارند، آنها از پیوستگى صفوف مردم به شدت مى ترسند.
آرى! فرعون مخصوصاً مردم مصر را به دو گروه مشخص تقسیم کرد:
«قبطیان» که بومیان آن سرزمین بودند، وتمام وسائل رفاهى وکاخها وثروتها وپستهاى حکومت در اختیار آنان بود.
و«سبطیان» یعنى مهاجران بنى اسرائیل که به صورت بردگان وغلامان وکنیزان در چنگال آنها گرفتار بودند.
دومین جنایت او استضعاف گروهى از مردم آن سرزمین بود قرآن مى گوید: «آن چنان این گروه را به ضعف وناتوانى کشانید که پسران آنها را سر مى برید وزنان آنها را (براى خدمت) زنده نگه مى داشت» (یَسْتَضْعِفُ طائِفَةً مِنْهُمْ یُذَبِّحُ اَبْناءَهُمْ وَیَسْتَحْیى نِساءَهُمْ).
فرعونیان براى تضعیف بنى اسرائیل این نقشه را طرح کرده بودند که نسل ذکور آنها را که مى توانست قیام کند وبا فرعونیان بجنگد براندازند، وتنها دختران وزنان را که به تنهایى قدرت بر قیام ومبارزه نداشتند براى خدمتکارى زنده بگذارند.
ودر آخرین جمله این آیه به صورت یک جمع بندى ونیز بیان علت مى فرماید: «او بطور مسلم از مفسدان بود» (اِنَّهُ کانَ مِنَ الْمُفْسِدینِ).
طبیعى است افراد برترى جو وخودپرست تنها حافظ منافع خویشند، وهرگز حفظ منافع شخصى، با حفظ منافع جامعه که نیاز به عدالت وفداکارى وایثاردارد هماهنگ نخواهد بود، وبنابراین هر چه باشد نتیجه اش فساد است در همه ابعاد زندگى.
(آیه 5) در این آیه وآیه بعد خداوند پرده از روى اراده ومشیت خود در مورد مستضعفان برداشته وپنج امر را در این زمینه بیان مى کند که با هم پیوند وارتباط نزدیک دارند.
1ـ «ما مى خواهیم بر مستضعفان زمین منت نهیم» وآنها را مشمول مواهب خود نماییم (وَنُریدُ اَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذینَ اسْتُضْعِفُوا فِى الاَْرْضِ).
2ـ «و(ما مى خواهیم) آنها را پیشوایان قرار دهیم» (وَنَجْعَلَهُمْ اَئِمَّةً).
3ـ «وآنها را وارثان (حکومت جباران) قرار دهیم» (وَنَجْعَلَهُمُ الْوارِثینَ).
(آیه 6) چهارم: آنها را نیرومند، قوى وصاحب قدرت «وحکومتشان را در زمین پابرجا سازیم» (وَنُمَکِّنَ لَهُمْ فِى الاَْرْضِ).
5ـ «وبه فرعون وهامان ولشکریانشان آنچه را از آنها [=بنى اسرائیل] بیم داشتند نشان دهیم»(وَنُرِىَ فِرْعَوْنَ وَهامانَ وَجُنُودَهُما مِنْهُمْ ما کانُوا یَحْذَرُونَ).
این بشارتى است در زمینه پیروزى حق بر باطل وایمان بر کفر.
این بشارتى است براى همه انسانهاى آزاده وخواهان حکومت عدل وداد وبرچیده شدن بساط ظلم وجور.
نمونه اى از تحقق این مشیت الهى، حکومت بنى اسرائیل وزوال حکومت فرعونیان بود.
ونمونه کاملترش حکومت پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله)ویارانش بعد از ظهور اسلام بود.
ونمونه گسترده تر آن ظهور حکومت حق وعدالت در تمام کره زمین به وسیله حضرت مهدى ـ عج ـ است.
البته حکومت جهانى حضرت مهدى(عج) در آخر کار هرگز مانع از حکومتهاى اسلامى در مقیاسهاى محدودتر پیش از آن از طرف مستضعفان بر ضد مستکبران نخواهد بود، وهر زمان شرایط آن را فراهم سازند وعده حتمى ومشیت الهى درباره آنها تحقق خواهد یافت واین پیروزى نصیبشان مى شود.
