(آیه 11) در اینجا به دنبال گفتگوهایى که در باره مشرکان وکافران لجوج گذشت سرنوشت آنها را با مقایسه با سرنوشت اقوام پیشین، مشخص مى کند.
نخست مى گوید: «چه بسیار شهرها وآبادیهاى ظالم وستمگرى را درهم شکستیم» (وَلَمْ قَصَمْنا مِنْ قَرْیَة کانَتْ ظالِمَة).
«وبعد از آنها قوم وجمعیت دیگرى را به روى کار (وبه میدان آزمایش) آوردیم» (وَاَنْشَاْنا بَعْدَها قَوْمًا آخَرینَ).
(آیه 12) آنگاه شرح حال آنها را به هنگامى که دامنه عذاب در آبادى آنها گسترده مى شد، ووضع بیچارگى آنان را در مقابل مجازات الهى مشخص مى کند، مى گوید: «پس هنگامى که آنها احساس کردند عذاب الهى مى خواهد دامنشان را بگیرد، پا به فرار گذاردند» (فَلَمّا اَحَسُّوا یَأْسَنا اِذا هُمْ مِنْها یَرْکُضُونَ).
درست همانند یک لشکر شکست خورده که شمشیرهاى برهنه دشمن را پشت سر خود مى بینند وبه هر سو پراکنده مى شوند.
(آیه 13) اما به عنوان توبیخ وسرزنش به آنها گفته مى شود: «فرار نکنید وباز گردید به سوى زندگانى پرناز ونعمتتان! وبه سوى کاخها وقصرها ومسکنهاى پر زر وزیورتان، شاید (سائلان بیایند و) واز شما تقاضا کنند» (لا تَرْکُضُوا وَارْجِعُوا اِلى ما اُتْرِفْتُمْ فیهِ وَمَساکِنِکُمْ لَعَلَّکُمْ تُسْئَلُونَ).
این عبارت ممکن است اشاره به آن باشد که همواره در این زندگى پر ناز ونعمتى که داشتند سائلان وتقاضاکنندگان بر در خانه هایشان رفت وآمد داشتند، باامید مى آمدند ومحروم بازمى گشتند به آنها مى گوید: باز گردید وهمان صحنه هاى نفرت انگیز را تکرار کنید، واین در حقیقت یک نوع استهزاء وسرزنش است.
(آیه 14) به هر حال آنها در این هنگام بیدار مى شوند، آنچه را قبلا شوخى مى پنداشتند به جدى ترین صورت در برابر خویش مى بینند وفریادشان بلند مى شود «مى گویند: اىواى بر ما که ظالم وستمگر بودیم»! (قالُوا یا وَیْلَنا اِنّا کُنّا ظالِمینَ).
(آیه 15) اما این بیدارى اضطرارى که در برابر صحنه هاى جدى عذاب براى هرکس پیدا مى شود بى ارزش است، واثرى در تغییر سرنوشت آنها ندارد، لذا قرآن در این آیه اضافه مى کند: «وهمچنان این سخن را (واى بر ما ظالم وستمگر بودیم) تکرار مى کردند تا آنها را درو کرده وخاموش ساختیم» (فَما زالَتْ تِلْکَ دَعْویهُمْ حَتّى جَعَلْناهُمْ حَصیدًا خامِدینَ).
