(آیه 46) سخنان منطقى ابراهیم در طریق هدایت پدرش گذشت، اکنون نوبت بازگو کردن پاسخهاى آزر است تا از مقایسه این دو با یکدیگر، حقیقت وواقعیت آشکار وروشن شود.
قرآن مى گوید: نه تنها دلسوزیهاى ابراهیم وبیان پربارش به قلب آزر ننشست بلکه او از شنیدن این سخنان، سخت برآشفت و«گفت: اى ابراهیم! آیا تو از خدایان من روى گردانى»؟ (قالَ اَراغِبٌ اَنْتَ عَنْ آلِهَتى یا اِبْرهیمُ).
«اگر از این کار خوددارى نکنى بطور قطع تو را سنگسار خواهم کرد» (لَئِنْ لَمْ تَنْتَهِ لاََرْجُمَنَّکَ).
«واکنون از من دور شو» تا دیگر تو را نبینم (وَاهْجُرْنى مَلِیًّا).
(آیه 47) ولى با این همه، ابراهیم همانند همه پیامبران ورهبران آسمانى، تسلّط بر اعصاب خویش را همچنان حفظ کرد، ودر برابر این تندى وخشنونت شدید، با نهایت بزرگوارى «گفت: سلام بر تو» (قالَ سَلامٌ عَلَیْکَ).
این «سلام» ممکن است تودیع وخداحافظى باشد که با گفتن آن وچند جمله بعد، ابراهیم، «آزر» را ترک گفت وممکن است سلامى باشد که به عنوان ترک دعوى گفته مى شود.
سپس اضافه کرد: «من به زودى براى تو از پروردگارم تقاضاى آمرزش مى کنم چرا که او نسبت به من، رحیم ولطیف ومهربان است» (سَأَسْتَغْفِرُ لَکَ رَبّى اِنَّهُ کانَ بى حَفِیًّا).
در واقع ابراهیم در مقابل خشونت وتهدید آزر، مقابله به ضد نمود.
(آیه 48) سپس چنین گفت: «من از شما (از تو واین قوم بت پرست) کناره گیرى مى کنم، وهمچنین از آنچه غیر از خدا مى خوانید» یعنى از بتها (وَاَعْتَزِلُکُمْ وَما تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللهِ).
«وتنها پروردگارم را مى خوانم، وامید است که دعاى من در پیشگاه پروردگارم بى پاسخ نماند» (وَاَدْعُوا رَبّى عَسى اَلاّ اَکُونَ بِدُعاءِ رَبّى شَقِیًّا).
این آیه از یک سو، ادب ابراهیم را در مقابل آزر نشان مى دهد، واز سوى دیگر قاطعیت او را در عقیده اش مشخص مى کند.
(آیه 49) ابراهیم به گفته خود وفا کرد وبر سر عقیده خویش با استقامت هرچه تمامتر باقى ماند، همواره منادى توحید بود، هرچند تمام اجتماع فاسد آن روز بر ضدّ او قیام کردند، اما او سرانجام تنها نماند، پیروان فراوانى در تمام قرون واعصار پیدا کرد بطورى که همه خداپرستان جهان به وجودش افتخار مى کنند.
قرآن در این زمینه مى گوید: «هنگامى که ابراهیم از آن بت پرستان واز آنچه غیر از الله مى پرستیدند کناره گیرى کرد، اسحاق و(بعد از اسحاق، فرزندش) یعقوب را به او بخشیدیم، وهر یک از آنها را پیامبر بزرگى قرار دادیم» (فَلَمَّا اعْتَزَلَهُمْ وَما یَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللهِ وَهَبْنا لَهُ اِسْحقَ وَیَعْقُوبَ وَکُلاًّ جَعَلْنا نَبِیًّا).
این موهبت بزرگ، نتیجه آن استقامتى بود که ابراهیم(ع) در راه مبارزه با بتها وکناره گیرى از آن آیین باطل از خود نشان داد.
(آیه 50) علاوه بر این، «ما به آنها از رحمت خود بخشیدیم» (وَوَهَبْنا لَهُمْ مِنْ رَحْمَتِنا).
رحمت خاصى که ویژه خالصین ومخلصین ومردان مجاهد ومبارز راه خداست.
وسرانجام «براى این پدر وفرزندانش، نام نیک وزبان خیر ومقام برجسته (در میان همه امتها) قرار دادیم» (وَجَعَلْنا لَهُمْ لِسانَ صِدْق عَلِیًّا).
این در حقیقت پاسخى است به تقاضاى ابراهیم که در سوره شعراء آیه 84 آمده است وَاجْعَلْ لى لِسانَ صِدْق فِى الاْخِرینَ; «خدایا! براى من نام نیک در امتهاى آینده قرار ده».
