(آیه 17) در این آیه وآیه بعد قرآن به ریزه کاریهاى مربوط به زندگى عجیب اصحاب کهف در آن غار پرداخته وبه شش خصوصیت اشاره کرده است:
1ـ دهانه غار رو به شمال گشوده مى شد وچون قطعاً در نیمکره شمالى زمین بوده است نور آفتاب به درون آن مستقیماً نمى تابید چنانکه قرآن مى گوید: «و(اگر در آنجا بودى) خورشید را مى دیدى که به هنگام طلوع به سمت راستِ غارشان متمایل مى گردد وبه هنگام غروب به سمت چپ (وَتَرَى الشَّمْسَ اِذا طَلَعَتْ تَزاوَرُ عَنْ کَهْفِهِمْ ذاتَ الْیَمینِ وَاِذا غَرَبَتْ تَقْرِضُهُمْ ذاتَ الشِّمالِ).
وبه این ترتیب نور مستقیم آفتاب که تداوم آن ممکن است موجب پوسیدگى وفرسودگى شود به بدن آنها نمى تابید، ولى نور غیرمستقیم به قدرکافى وجود داشت.
2ـ «وآنها در محل وسیعى از (آن غار) قرار داشتند» (وَهُمْ فى فَجْوَة مِنْهُ).
اشاره به این که دهانه غار که معمولا تنگ است جایگاه آنها نبود، بلکه قسمتهاى وسط غار را انتخاب کرده بودند که هم از چشم بینندگان دور بود، وهم از تابش مستقیم آفتاب.
در اینجا قرآن رشته سخن را قطع مى کند، وبه یک نتیجه گیرى معنوى مى پردازد، چرا که ذکر همه این داستانها براى همین منظور است.
مى گوید: «این از آیات خداست، هرکس را خدا هدایت کند، هدایت یافته واقعى اوست، وهرکس را گمراه نماید هرگز ولى وراهنمایى براى او نخواهى یافت» (ذلِکَ مِنْ آیاتِ اللهِ مَنْ یَهْدِ اللهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِ وَمَنْ یُضْلِلْ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ وَلِیًّا مُرْشِدًا).
آرى! آنها که در راه خدا گام بگذارند وبراى او به جهاد برخیزند در هر قدمى آنان را مشمول لطف خود مى سازد، نه فقط در اساس کار، که در جزئیات هم لطفش شامل حال آنهاست.
(آیه 18) سوم: خواب آنها یک خواب عادى ومعمولى نبود، اگر به آنها نگاه مى کردى، «خیال مى کردى آنها بیدارند، در حالى که در خواب فرورفته بودند»! (وَتَحْسَبُهُمْ اَیْقاظًا وَهُمْ رُقُودٌ).
این حالت استثنایى شاید براى آن بوده که حیوانات موذى به آنان نزدیک نشوند چرا که از انسان بیدار مى ترسند ویا به خاطر این که منظره رعب انگیزى پیدا کنند که هیچ انسانى جرئت ننماید به آنها نزدیک شود، واین خود یک سپر حافظتى براى آنها بوده باشد.
4ـ براى این که بر اثر گذشت سالیان دراز از این خواب طولانى، اندام آنها نپوسد: «آنها را به سمت راست وچپ مى گرداندیم» تا بدنشان سالم بماند (وَنُقَلِّبُهُمْ ذاتَ الَْیمینِ وَذاتَ الشِّمالِ).
تا خون بدنشان در یکجا متمرکز نشود، وفشار وسنگینى در یک زمان طولانى روى عضلاتى که بر زمین قرار داشت اثر زیانبار نگذارد.
5ـ «وسگ آنها دستهاى خود را بر دهانه غار گشوده بود» ونگهبانى مى کرد (وَکَلْبُهُمْ باسِطٌ ذِراعَیْهِ بِالْوَصیدِ).
6ـ منظره آنها چنان رعب انگیز بود که «اگر نگاهشان مى کردى از آنان مى گریختى وسر تا پاى تو از ترس ووحشت پر مى شد» (لَوِ اطَّلَعْتَ عَلَیْهِمْ لَوَلَّیْتَ مِنْهُمْ فِرارًا وَلَمُلِئْتَ مِنْهُمْ رُعْبًا).
