(آیه 50) کسانى که بر اثر لجاجت واصرار در باطل، حاضر نبودند به هیچ قیمتى در برابر بیان مستدل ومنطقى قرآن تسلیم شوند. دست به بهانه جویى تازه اى زدند. چنانکه قرآن در این آیه مى گوید: آنها از روى سخریه واستهزا «گفتند: چرا معجزاتى (همچون معجزات موسى وعیسى) از سوى پروردگارش بر او نازل نشده است»؟ (وَقالُوا لَوْلا اُنْزِلَ عَلَیْهِ آیاتٌ مِنْ رَبِّه).
چرا او عصاى موسى وید بیضا ودم مسیحا ندارد؟
قرآن براى پاسخگویى به این بهانه جویان لجوج، از دو راه وارد مى شود.
نخست مى گوید: به آنها «بگو: (معجزه کار من نیست که با تمایلات شما انجام گیرد) معجزات همه نزد خداست» (قُلْ اِنَّمَا الاْیاتُ عِنْدَاللهِ).
او مى داند چه معجزه اى در چه زمانى وبراى چه اقوامى متناسب است.
وبگو: «من فقط انذارکننده وبیم دهنده آشکارم» (وَاِنَّما اَنَا نَذیرٌ مُبینٌ).
(آیه 51) پاسخ دیگر این که: «آیا همین اندازه براى آنها کافى نیست که ما این کتاب آسمانى را بر تو نازل کردیم که پیوسته بر آنها تلاوت مى شود» (اَوَلَمْ یَکْفِهِمْ اَنّا اَنْزَلْنا عَلَیْکَ الْکِتابَ یُتْلى عَلَیْهِمْ).
آنها تقاضاى معجزات جسمانى مى کنند، در حالى که قرآن برترین معجزه معنوى است. معجزه اى جاویدان، که شب وروز آیاتش بر آنها خوانده مى شود.
ودر پایان آیه براى تأکید وتوضیح بیشتر مى گوید: «در این کتاب آسمانى هم رحمت بزرگى نهفته است وهم تذکر گویایى، براى کسانى که ایمان مى آورند» (اِنَّ فى ذلِکَ لَرَحْمَةً وَذِکْرى لِقَوْم یُؤْمِنُونَ).
آرى! قرآن هم رحمت است وهم وسیله یادآورى، اما براى گروه با ایمان براى آنها که درهاى قلب خود را به روى حقیقت گشوده اند.
(آیه 52) واز آنجا که هر مدعى نیاز به شاهد وگواه دارد در این آیه مى فرماید: «بگو: همین بس که خدا میان من وشما گواه است» (قُلْ کَفى بِاللهِ بَیْنى وَبَیْنَکُمْ شَهیدًا).
بدیهى است هر قدر آگاهى شاهد وگواه بیشتر باشد ارزش شهادت او بیشتر است، لذا در جمله بعد اضافه مى کند: خدایى گواه من است که تمام «آنچه را در آسمانها وزمین است مى داند» (یَعْلَمُ ما فِى السَّمواتِ وَالاَْرْضِ).
ممکن است این گواهى، گواهى عملى باشد زیرا وقتى خداوند معجزه بزرگى همچون قرآن را در اختیار پیامبرش قرار مى دهد سند حقانیت او را امضا کرده است.
علاوه بر گواهى عملى فوق، در آیات متعددى از قرآن مجید گواهى قولى نیز داده شده.
ونیز ممکن است منظور گواهى وشهادت خداوند باشد در کتب آسمانى پیشین که علماى اهل کتاب به خوبى از آن آگاهى داشتند.
در پایان آیه به عنوان یک هشدار وتهدید مى فرماید: «وکسانى که به باطل ایمان آوردند وبه الله کافر شدند زیانکاران واقعى هستند» (وَالَّذینَ آمَنُوا بِالْباطِلِ وَکَفَرُوا بِاللهِ اُولئِکَ هُمُ الْخاسِرُونَ).
چه خسرانى از این بالاتر که انسان تمام سرمایه هاى وجود خود را در برابر هیچ از دست بدهد آنگونه که مشرکان دادند!
(آیه 53) در این آیه به سومین بهانه جوییهاى آنها اشاره کرده، مى گوید: «آنها در مورد عذاب عجله مى کنند وبا سرعت آن را از تو مى طلبند» (وَیَسْتَعْجِلُونَکَ بِالْعَذابِ). آنها مى گویند اگر عذاب الهى حق است ودامن کفار را مى گیرد پس چرا به سراغ ما نمى آید؟!
قرآن در پاسخ این سخن سه جواب مى دهد.
نخست مى گوید: «اگر موعد مقررى تعیین نشده بود عذاب الهى فوراً به سراغشان مى آمد» (وَلَوْلا اَجَلٌ مُسَمًّى لَجاءَهُمُ الْعَذابُ).
این زمان معین براى آن است که هدف اصلى یعنى بیدارى یا اتمام حجت بر آنها حاصل گردد.
دیگر این که آنها که این سخن را مى گویند چه اطمینانى دارند که هر لحظه عذاب الهى دامنشان را نگیرد؟ چرا که «این عذاب ناگهانى وبدون مقدمه، ودر حالى که آنها نمى دانند وتوجه ندارند به سراغشان مى آید» (وَلَیَأْتِیَنَّهُمْ بَغْتَةً وَهُمْ لایَشْعُرُونَ).
گرچه موعد عذاب در واقع معین ومقرر است ولى مصلحت این است که آنها از این آگاه نباشند وبدون مقدمه فرا رسد.
(آیه 54) بالاخره سومین پاسخ را قرآن در این بیان آیه کرده، مى گوید: «آنها در برابر تو در مورد عذاب عجله مى کنند در حالى که جهنم هم اکنون کافران را احاطه کرده است»! (یَسْتَعْجِلُونَکَ بِالْعَذابِ وَاِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحیطَةٌ بِالْکافِرینَ).
اگر عذاب دنیا تأخیر بیفتد عذاب آخرت صددرصد قطعى است آنچنان مسلم است که قرآن به صورت یک امر فعلى از آن یاد مى کند ومى گوید: «جهنم گویى هم اکنون آنها را احاطه کرده است»!
(آیه 55) سپس مى افزاید: «آن روز که عذاب الهى از بالاى سر واز پایین پا، آنها را فرا مى گیرد، وبه آنها مى گوید: بچشید آنچه را که عمل مى کردید» روز سخت ودردناکى است (یَوْمَ یَغْشیهُمُ الْعَذابُ مِنْ فَوْقِهِمْ وَمِنْ تَحْتِ اَرْجُلِهِمْ وَیَقُولُ ذُوقُوا ما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ).
