(آیه 17) از آنجا که در آیات گذشته، سخن از سرنوشت مؤمنان ومشرکان در قیامت وپاداش وکیفر این دو گروه بود، در اینجا همین موضوع را به شکل دیگرى ادامه مى دهد وسؤالى را که خداوند از معبودهاى «مشرکان» در قیامت مى کند همراه جواب آنها به عنوان یک هشدار بیان مى فرماید.
نخست مى گوید: «و(به یادآور) روزى را که خداوند همه آنها ومعبودهایشان را که غیر از «الله» پرستش مى کردند جمع ومحشور مى کند» (وَیَوْمَ یَحْشُرُهُمْ وَما یَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللهِ). منظور، معبودهاى انسانى (همچون مسیح) یا شیطانى (همچون جن) ویا «فرشتگان» است.
«آنگاه به آنها مى گوید: آیا شما این بندگان مرا گمراه کردید یا خود آنها راه را گم کردند»؟! (فَیَقُولُ ءَاَنْتُمْ اَضْلَلْتُمْ عِبادى هؤُلاءِ اَمْ هُمْ ضَلُّوا السَّبیلَ).
(آیه 18) اما آنها در پاسخ (مى گویند: منزهى تو اى پروردگار! براى ما شایسته نبود که اولیایى غیر از تو برگزینیم» (قالُوا سُبْحانَکَ ما کانَ یَنْبَغى لَنا اَنْ نَتَّخِذَ مِنْ دُونِکَ مِنْ اَوْلِیاءَ).
نه تنها ما آنها را به سوى خود دعوت نکردیم، بلکه ما به ولایت وعبودیت تو معترف بودیم وغیر از تو را معبود براى خود ودیگران برنگزیدیم!
علت انحراف آنها این بود که: «آنان وپدرانشان را از نعمتها ومواهب دنیا برخوردار نمودى (آنان به جاى این که شکر نعمتت را به جا آورند در شهوات وکامجوییها فرو رفتند) تا یاد تو را فراموش کردند» (وَلکِنْ مَتَّعْتَهُمْ وَآباءَهُمْ حَتّى نَسُوا الذِّکْرَ).
وبه راستى زندگى مرفّه براى جمعیتى که ظرفیت کافى ندارند، وپایه هاى ایمانشان سست است «غرورآفرین» است.
وبه همین دلیل «تباه وهلاک گشتند» (وَکانُوا قَوْمًا بُورًا).
(آیه 19) در اینجا خداوند روى سخن را به مشرکان کرده، مى گوید: ببینید «این معبودان شما را در آنچه مى گویید تکذیب کردند» (فَقَدْ کَذَّبُوکُمْ بِما تَقُولُونَ).
مى گفتید: اینها شما را از راه منحرف کردند وبه سوى عبادت خود دعوت نمودند در حالى که آنها گفته شما را دروغ مى شمرند.
وچون چنین است وخود مرتکب انحراف خویش بوده اید، «اکنون نمى توانید عذاب الهى را برطرف سازید (وخویش را یارى کنید و) یا از کسى یارى بطلبید» (فَما تَسْتَطیعُونَ صَرْفًا وَلا نَصْرًا).
«وهر کس از شما ستم کند، عذاب شدید وبزرگى به او مى چشانیم» (وَمَنْ یَظْلِمْ مِنْکُمْ نُذِقْهُ عَذْابًا کَبیرًا).
