(آیه 123) اکنون نوبت به قوم «عاد» وپیامبرشان «هود» مى رسد که گوشه اى از زندگى وسرنوشت آنها ودرسهاى عبرتى را که در آن نهفته است ضمن هیجده آیه بیان مى کند.
نخست مى فرماید: «قوم (سرکش) عاد فرستادگان خدا را تکذیب کردند» (کَذَّبَتْ عادٌ الْمُرْسَلینَ).
گرچه آنها تنها هود را تکذیب کردند اما چون دعوت هود دعوت همه پیامبران بود در واقع همه انبیا را تکذیب کرده بودند.
(آیه 124) بعد از ذکر این اجمال به تفصیل پرداخته، مى گوید: «در آن هنگام که برادرشان هود گفت، آیا تقوا پیشه نمى کنید»؟ (اِذْقالَ لَهُمْ اَخُوهُمْ هُودٌ اَلا تَتَّقُونَ).
او در نهایت دلسوزى ومهربانى همچون یک «برادر» آنها را به توحید وتقوا دعوت کرد وبه همین دلیل کلمه «اَخْ» (برادر) بر او اطلاق شده است.
(آیه 125) سپس افزود: «من براى شما فرستاده امینى هستم» (اِنّى لَکُمْ رَسُولٌ اَمینٌ).
سابقه زندگى من در میان شما گواه این حقیقت است که هرگز راه خیانت نپوییدم وجز حق وصداقت در بساط نداشتم.
(آیه 126) باز تأکید مى کند اکنون که چنین است وشما هم به خوبى آگاهید «پس تقواى الهى پیشه کنید واز من اطاعت نمایید» که اطاعتم اطاعت خداست (فَاتَّقُوا اللهَ وَاَطیعُونِ).
(آیه 127) واگر فکر مى کنید من سوداى مال در سر مى پرورانم واینها مقدمه رسیدن به مال ومقامى است بدانید «من (کوچکترین) اجرى در برابر این دعوت از شما نمى خواهم» (وَما اَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ اَجْر).
«اجر وپاداش من تنها بر پروردگار عالمیان است» (اِنْ اَجْرِىَ اِلاّ عَلى رَبِّ الْعالَمینَ).
همه برکات ونعمتها از اوست ومن اگر چیزى مى خواهم از او مى خواهم، که پروردگار همه ما اوست.
(آیه 128) قرآن در این بخش از سرگذشت هود وقوم عاد بر چهار قسمت تکیه کرده است: نخست محتواى دعوت هود که در ضمن آیات گذشته خواندیم.
سپس به انتقاد از کژیها واعمال نادرست آنها پرداخته وسه موضوع را به آنها یادآورى مى کند، مى گوید: «آیا شما بر هر مکان مرتفعى نشانه اى از روى هوى وهوس مى سازید»؟! (اَتَبْنُونَ بِکُلِّ ریع آیَةً تَعْبَثُونَ).
این قوم متمکن وثروتمند براى خودنمایى وتفاخر بر دیگران بناهایى بر نقاط مرتفع کوهها وتپه ها، (همچون برج ومانند آن) مى ساختند که هیچ هدف صحیحى براى آن نبود جز این که توجه دیگران را به آن جلب کنند وقدرت ونیروى خود را به رخ سایرین بکشند.
(آیه 129) بار دیگر به انتقاد دیگرى از آنها پرداخته، مى گوید: «شما قصرها وقلعه هاى زیبا ومحکم مى سازید، آن چنان که گویى در دنیا جاودانه خواهید ماند» (وَتَتَّخِذُونَ مَصانِعَ لَعَلَّکُمْ تَخْلُدُونَ). آرى! چنین ساختمانهاى غفلت زا وغرورآفرین مسلماً مذموم است.
در حدیثى از پیامبراسلام(صلى الله علیه وآله)مى خوانیم که فرمود: «هر بنایى در روز قیامت وبال صاحب آن است، مگر آن مقدار که انسان از آن ناگزیر است»!
(آیه 130) سپس به انتقاد دیگر در رابطه با بى رحمى قوم عاد به هنگام نزاع وجدال پرداخته، مى گوید: «شما به هنگامى که کسى را مجازات مى کنید از حد تجاوز کرده وهمچون جباران کیفر مى دهید» (وَاِذا بَطَشْتُمْ بَطَشْتُمْ جَبّارینَ).
ممکن است کسى کارى کند که مستوجب عقوبت باشد، اما هرگز نباید قدم از جاده حق وعدالت فراتر نهید.
این سه آیه نشان مى دهد که آن چنان عشق دنیا بر آنها مسلط شده بود که از راه ورسم بندگى خارج شده ودر دنیاپرستى غرق بودند.
(آیه 131) بعد از بیان این انتقادهاى سه گانه بار دیگر آنها را به تقوا دعوت کرده، مى گوید: «اکنون که چنین است تقوا پیشه کنید واز خدا بترسید ودستور مرا اطاعت نمایید» (فَاتَّقُوا اللهَ وَاَطیعُونِ).
(آیه 132) سپس به بخش سوم از بیان هود مى رسیم که تشریح نعمتهاى الهى بر بندگان است، تا از این راه، حس شکرگزارى آنها را تحریک کند، شاید به سوى خدا آیند.
ودر این زمینه از روش اجمال وتفصیل که براى دلنشین کردن بحثها بسیار مفید است استفاده مى کند، نخست روى سخن را به آنها کرده، مى گوید: «واز خدایى بپرهیزید که شما را به نعمتهایى که مى دانید امداد کرد» وبطور مداوم ومنظم آنها را در اختیار شما نهاد (وَاتَّقُوا الَّذى اَمَدَّکُمْ بِما تَعْلَمُونَ).
(آیه 133) سپس بعد از این بیان کوتاه به شرح وتفصیل آن پرداخته،مى گوید: «شما را به چهارپایان وپسران (لایق وبرومند) امداد کرد» (اَمَدَّکُمْ بِاَنْعام وَبَنینَ).
(آیه 134) بعد مى افزاید: «وباغهاى خرم وسرسبز وچشمه هاى آب جارى» در اختیارتان قرار دادیم (وَجَنّات وَعُیُون).
وبه این ترتیب زندگى شما را هم از نظر نیروى انسانى، هم کشاورزى وباغدارى، وهم دامدارى ووسائل حمل ونقل پربار ساختیم، ولى چه شد که بخشنده این همه نعمتها را فراموش کردید، شب وروز بر سر سفره او نشستیدواو را نشناختید.
(آیه 135) سپس به آخرین مرحله از سخنانش پرداخته وآنها را به کیفر الهى تهدید وانذار کرده، مى گوید: اگر کفران کنید «من بر شما از عذاب روز بزرگ مى ترسم» (اِنّى اَخافُ عَلَیْکُمْ عَذابَ یَوْم عَظیم).
روزى که نتیجه آن همه ظلم وستم وغرور واستکبار وهوى پرستى وبیگانگى از پروردگار را با چشم خود خواهید دید.
