(آیه 46) در آیات گذشته بیشتر سخن از نحوه برخورد با «بت پرستان» لجوج وجاهل بود که به مقتضاى حال با منطقى تند، با آنها سخن مى گفت، ودر اینجا سخن از مجادله با «اهل کتاب» است که باید به صورت ملایمتر باشد.
نخست مى فرماید: «با اهل کتاب جز به روشى که از همه بهتر است مجادله نکنید» (وَلا تُجادِلُوا اَهْلَ الْکِتابِ اِلاّ بِالَّتى هِىَ اَحْسَنُ).
منظور در اینجا بحث وگفتگوهاى منطقى است، یعنى الفاظ شما مؤدّبانه، لحن سخن دوستانه، محتواى آن مستدل، آهنگ صدا خالى از فریاد وجنجال وهرگونه خشونت وهتک احترام، همه باید در همین شیوه وروش انجام گیرد.
البته همین اصل کلى در بحث ومجادله اسلامى در مواردى ممکن است حمل بر ضعف وزبونى شود، ویا طرف مقابل آنچنان مست ومغرور باشد که این طرز برخورد انسانى، بر جرأت وجسارتش بیفزاید لذا در دنباله آیه به صورت یک استثنا مى فرماید: «مگر کسانى از آنها که مرتکب ظلم وستم شدند» (اِلاَّ الَّذینَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ).
همانها که بر خود ودیگران ظلم کردند وبسیارى از آیات الهى را کتمان نمودند تا مردم به اوصاف پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله)آشنا نشوند.
ودر آخر آیه یکى از مصداقهاى روشن «مجادله به احسن» را که مى تواند الگوى زنده اى براى این بحث باشد به میان آورده، مى فرماید: «بگویید ما به تمام آنچه از سوى خدا بر ما وشما نازل شده است ایمان داریم، معبود ما وشما یکى است، ودر برابر او تسلیم هستیم» (وَقُولُوا آمَنّا بِالَّذى اُنْزِلَ اِلَیْنا وَاُنْزِلَ اِلَیْکُمْ وَاِلهُنا وَاِلهُکُمْ واحِدٌ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ).
(آیه 47) این آیه به عنوان تأکید بر اصول چهارگانه اى که در آیه قبل آمد، مى فرماید: «واین گونه کتاب ]=قرآن[ را بر تو نازل کردیم» (وَکَذلِکَ اَنْزَلْنا اِلَیْکَ الْکِتابَ).
آرى! این قرآن براساس وحدت معبود، وحدت دعوت همه پیامبران راستین تسلیم بى قید وشرط در برابر فرمان حق، ومجادله با بهترین شیوه ها نازل شده.
سپس مى افزاید: «کسانى که کتاب (آسمانى) به آنها داده ایم (وبه راستى به آن پایبند ومعتقدند) به این کتاب ایمان مى آورند» (فَالَّذینَ آتَیْناهُمُ الْکِتابَ یُؤْمِنُونَ بِه).
چرا که هم نشانه هاى آن را در کتب خود یافته اند، وهم محتوایش را از نظر اصول کلى هماهنگ با محتواى کتب خود مى بینند.
بعد مى افزاید: «وگروهى از اینها (از اهل مکه ومشرکان عرب) نیز به آن ایمان مى آورند» (وَمِنْ هؤُلاءِ مَنْ یُؤْمِنُ بِه).
ودر پایان در مورد کافران هر دو گروه مى گوید: «آیات ما را جز کافران انکار نمى کنند» (وَما یَجْحَدُ بِایاتِنا اِلاَّ الْکافِرُونَ).
آنها به خاطر لجاجت وتعصب وتقلید کورکورانه از نیاکان، ویا براى حفظ منافع نامشروع زودگذر به انکار بر مى خیزند.
(آیه 48) سپس به یکى دیگر از نشانه هاى روشن حقانیت دعوت پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله)که تأکیدى است بر محتواى آیه گذشته اشاره کرده، مى گوید: «تو هرگز پیش از این کتابى را نمى خواندى، وبا دست خود چیزى نمى نوشتى مبادا دشمنانى که درصدد (تکذیب و) ابطال سخنان تو هستند شک وتردید کنند» وبگویند آنچه را او آورده نتیجه مطالعه کتب پیشین ونسخه بردارى از آنهاست (وَما کُنْتَ تَتْلُوا مِنْ قَبْلِه مِنْ کِتاب وَلا تَخُطُّهُ بِیَمینِکَ اِذًا لاَرْتابَ الْمُبْطِلُونَ).
تو هرگز به مکتب نرفتى وخط ننوشتى، اما با اشاره وحى الهى، مسأله آموز صد مدرّس شدى!
(آیه 49) در این آیه نشانه هاى دیگرى براى حقانیت قرآن بیان کرده، مى گوید: «این کتاب آسمانى مجموعه اى است از آیات بینات که در سینه هاى صاحبان علم قرار مى گیرد» (بَلْ هُوَ آیاتٌ بَیِّناتٌ فى صُدُورِ الَّذینَ اُوتُوا الْعِلْمَ).
تعبیر به «آیاتٌ بَیِّناتٌ» بیانگر این واقعیت است که نشانه هاى حقانیت قرآن در خود آن به چشم مى خورد ودر پیشانى آیات مى درخشد.
از این گذشته، طرفداران این آیات وطالبان ودلدادگان آن، کسانى هستند که بهره اى از علم وآگاهى دارند، هر چند دستشان تهى وپایشان برهنه است.
در پایان آیه اضافه مى کند: «وآیات ما را جز ستمگران (از روى عناد) انکار نمى کنند» (وَما یَجْحَدُ بِایاتِنا اِلاَّ الظّالِمُونَ).
چرا که نشانه هاى آن روشن است ودر کتب پیشین نیز آمده است.
