(آیه 45) بعد از ذکر قسمتى از سرگذشت «موسى» و«داوود» و«سلیمان» ـدر آیاتى که گذشتـ چهارمین پیامبرى که بخشى از زندگى او وقومش در این سوره مطرح مى گردد حضرت «صالح» وقوم ثمود است.
نخست مى فرماید: «وما به سوى ثمود، برادرشان صالح را فرستادیم که خداى یگانه را بپرستید» (وَلَقَدْ اَرْسَلْنا اِلى ثَمُودَ اَخاهُمْ صالِحًا اَنِ اعْبُدُوا اللهَ).
تعبیر به «اَخاهُمْ» (برادرشان) که در داستان بسیارى از انبیا آمده اشاره به نهایت محبت ودلسوزى آنان نسبت به اقوامشان مى باشد.
به هر حال تمام رسالت ودعوت این پیامبر بزرگ در جمله «اَنِ اعْبُدُوا اللهَ»
خلاصه شده است، آرى بندگى خدا، که عصاره همه تعلیمات فرستادگان پروردگار است.
سپس مى افزاید «آنها در برابر دعوت صالح به دو گروه مختلف تقسیم شدند وبه مخاصمه برخاستند» مؤمنان از یک سو ومنکران لجوج از سوى دیگر (فَاِذاهُمْ فَریقانِ یَخْتَصِمُونَ).
(آیه 46) صالح براى بیدار ساختن آنها به انذارشان پرداخت واز عذابهاى دردناک الهى آنها را برحذر داشت، اما آنها نه تنها پند نگرفتند وبیدار نشدند، بلکه همین مطلب را مستمسکى براى لجاجت خویش ساخته وبا اصرار از او خواستند که اگر راست مى گویى چرا مجازات الهى دامان ما را فرو نمى گیرد ـ این مطلب در آیه 77 سوره اعراف صریحاً آمده است.
ولى صالح به آنها «گفت: اى قوم من! چرا پیش از تلاش وکوشش براى جلب نیکیها، براى عذاب وبدیها عجله دارید»؟ (قالَ یا قَوْمِ لِمَ تَسْتَعْجِلُونَ بِالسَّیِّئَةِ قَبْلَ الْحَسَنَةِ).
چرا تمام فکر خود را روى فرارسیدن عذاب الهى متمرکز مى کنید، اگرعذاب الهى شما را فروگیرد، به حیاتتان خاتمه مى دهد ومجالى براى ایمان باقى نخواهد ماند، بیایید صدق گفتار مرا در برکات ورحمت الهى که در سایه ایمان به شما نوید مى دهد بیازمایید «چرا از پیشگاه خدا تقاضاى آمرزش گناهان خویش نمى کنید تا مشمول رحمت او واقع شوید» (لَوْلا تَسْتَغْفِرُونَ اللهَ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ).
(آیه 47) به هر حال این قوم سرکش به جاى این که اندرز دلسوزانه این پیامبر بزرگ را به گوش جان بشنوند وبه کار بندند با یک سلسله سخنان واهى ونتیجه گیریهاى بى پایه به مبارزه با او برخاستند، از جمله این که «گفتند: ما هم خودت وهم کسانى را که با تو هستند به فال بد گرفته ایم» (قالُوا اطَّـیَّرْنا بِکَوَبِمَنْ مَعَکَ).
گویا آن سال خشکسالى وکمبود محصول ومواد غذایى بود، آنها گفتند: این گرفتاریها ومشکلات ما همه از قدوم نامیمون تو ویاران توست.
اما او در پاسخ «گفت: فال بد (وبخت وطالع شما) در نزد خداست» (قالَ طائِرُکُمْ عِنْدَاللهِ).
اوست که شما را به خاطر اعمالتان گرفتار این مصائب ساخته واعمال شماست که در پیشگاه او چنین مجازاتى را سبب شده.
این در حقیقت یک آزمایش بزرگ الهى براى شماست «آرى شما گروهى هستید که آزمایش مى شوید» (بَلْ اَنْتُمْ قَوْمٌ تُفْتَنُونَ).
اینها آزمایشهاى الهى است، تا کسانى که شایستگى وقابلیت دارند، از خواب غفلت بیدار شوند، وخود را اصلاح کنند.
