(آیه 26) از آنجا که در آیه قبل سخن از پیامبران الهى ونفى هرگونه شرک در میان بود بحث این آیه در مورد نفى فرزند بودن فرشتگان است.
توضیح این که: بسیارى از مشرکان عرب عقیده داشتند که فرشتگان، فرزندان خدا هستند، قرآن این عقیده خرافى وبى اساس را محکوم کرده وبطلان آن را با دلایل مختلف بیان مى کند، نخست مى گوید: «وآنها گفتند: خداوند رحمان فرزندى براى خود انتخاب کرده است» (وَقالُوا اتَّخَذَ الرَّحْمنُ وَلَدًا).
اگر منظورشان فرزند حقیقى باشد، که لازمه آن جسم بودن است، واگر «تَبنّى» (فرزند خواندگى) که در میان عرب معمول بوده است باشد، آن نیز دلیل بر ضعف واحتیاج است.
اما یک وجود ازلى وابدى وغیر جسمانى واز هر نظر بى نیاز، فرزند در مورد او معنى ندارد.
لذا بلافاصله مى فرماید: «منزه وپاک است او» از این عیب ونقص (سُبْحانَهُ).
سپس اوصاف فرشتگان را در شش قسمت بیان مى کند که مجموعاً دلیل روشنى است بر نفى فرزند بودن آنها:
1ـ «آنها بندگان خدا هستند» (بَلْ عِبادٌ).
2ـ بندگانى «شایسته وگرامى داشته» (مُکْرَمُونَ).
آنها همچون بندگان گریزپا نیستند که تحت فشار مولى، تن به خدمت مى دهند; خدا نیز آنها را به خاطر اخلاصشان در عبودیت گرامى داشته ومواهب خویش را به آنها افزایش داده است.
(آیه 27) سوم: آنها آن قدر مؤدب وتسلیم وسر بر فرمان خدا هستند که «هرگز در سخن گفتن بر او پیشى نمى گیرند» (لا یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ).
4ـ واز نظر عمل نیز «آنها تنها فرمان او را اجرا مى کنند» (وَهُمْ بِاَمْرِه یَعْمَلُونَ).
آیا این صفات، صفات فرزندان است یا صفات بندگان؟!
(آیه 28) سپس به احاطه علمى پروردگار نسبت به آنها اشاره کرده، مى فرماید: «خداوند «اعمال امروز وآینده واعمال گذشته آنها را مى داند» (یَعْلَمُ ما بَیْنَ اَیْدیهِمْ وَما خَلْفَهُم). هم از دنیاى آنها آگاه است وهم از آخرتشان، هم قبل از وجودشان وهم بعد از وجودشان.
مسلماً فرشتگان از این موضوع آگاهند که خدا یک چنین احاطه علمى به آنها دارد، وهمین عرفان، سبب مى شود که آنها نه سخنى قبل از او بگویند ونه از فرمانش سرپیچى کنند.
5ـ بدون شک آنها که بندگان گرامى وشایسته خدا هستند براى نیازمندان شفاعت مى کنند ولى باید توجه داشت: «هرگز شفاعت نمى کنند مگر براى کسى که بدانند خدا از او خشنود است» واجازه شفاعت او را داده است (وَلا یَشْفَعُونَ اِلاّ لِمَنِ ارْتَضى).
جمله فوق پاسخى است به آنها که مى گفتند: ما فرشتگان را عبادت مى کنیم تا در پیشگاه خدا براى ما شفاعت کنند، قرآن مى گوید آنها از پیش خود هیچ کارى نمى توانند بکنند وهر چه مى خواهید باید مستقیماً از خدا بخواهید حتى اجازه شفاعت شفیعان را.
6ـ به خاطر همین معرفت وآگاهى است که: «آنها از ترس او بیمناکند» وتنها ترس او را به دل راه مى دهند (وَهُمْ مِنْ خَشْیَتِه مُشْفِقُونَ).
آنها از این نمى ترسند که گناهى انجام داده باشند، بلکه از کوتاهى در عبادت یا ترک اولى بیمناکند.
(آیه 29) روشن است که فرشتگان با این صفات برجسته وممتاز ومقام عبودیت خالص هرگز دعوى خدایى نمى کنند، اما اگر فرضاً «کسى از آنها بگوید: من مبعودى جز خدا هستم ما کیفر او را جهنم مى دهیم، آرى این چنین ظالمان را کیفر خواهیم داد» (وَمَنْ یَقُلْ مِنْهُمْ اِنّى اِلهٌ مِنْ دُونِه فَذلِکَ نَجْزیهِ جَهَنَّمَ کَذلِکَ نَجْزِى الظّالِمینَ).
در حقیقت دعوى الوهیت یک مصداق روشن ظلم بر خویشتن وبر جامعه است ودر قانون کلى «کَذلِکَ نَجْزِى الظّالِمینَ» درج است.
