این سوره جزء 29 سوره اى است که با حروف مقطعه آغاز مى شود «الف، لام، میم» (الم).
تنها چیزى که در اینجا جلب توجه مى کند این است که بر خلاف بسیارى از سوره هایى که با حروف مقطعه آغاز مى شود وپشت سر آن سخن از عظمت قرآن است در اینجا بحثى از عظمت قرآن نمى یابیم، بلکه سخن از شکست رومیان وپیروزى مجدد آنها در آینده است، ولى با دقت روشن مى شود که این بحث نیز بیان عظمت قرآن است، چرا که این خبر غیبى مربوط به آینده از نشانه هاى اعجاز وعظمت این کتاب آسمانى محسوب مى شود.
(آیه 2) بعد از ذکر حروف مقطعه مى فرماید: «رومیان مغلوب شدند» (غُلِبَتِ الرُّومُ).
(آیه 3) «واین شکست در سرزمین نزدیکى واقع شد» (فى اَدْنَى الاَْرْضِ).
منظور از «اَدْنَى الاَْرْضِ» (سرزمین نزدیک) سرزمین ایرانیان بوده است یعنى; در محلى واقع شد که نزدیکترین نقطه میان ایران وروم بود.
سپس اضافه مى کند: «وآنها (رومیان) بعد از مغلوبیت به زودى غلبه خواهند کرد» (وَهُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَیَغْلِبُونَ).
(آیه 4) سپس حدود سالهاى آن را با این عبارت بیان مى کند: «در چند سال»! (فى بِضْعِ سِنینَ).
واگر مى بینید خداوند از آینده خبر مى دهد، به خاطر آن است که «همه کارها از آنِ خداست; چه قبل وچه بعد» از این شکست وپیروزى (لِلّهِ الاَْمْرُ مِنْ قَبْلُ وَمِنْ بَعْدُ).
عبارت فوق مى خواهد این نکته را روشن سازد که قادر بالذّات ومالک على الاطلاق اوست وهرکس هر چیزى دارد از او دارد.
سپس مى افزاید: اگر امروز که رومیان شکست خوردند مشرکان خوشحال شدند «در آن روز مؤمنان (به خاطر پیروزى دیگرى) خوشحال خواهند شد»! (وَیَوْمَئِذ یَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ).
(آیه 5) آرى! خوشحال مى شوند «به سبب یارى خداوند» (بِنَصْرِاللهِ).
خداوند «هرکه را بخواهد یارى مى کند، واو صاحب قدرت ورحیم است»! (یَنْصُرُ مَنْ یَشاءُ وَهُوَ الْعَزیزُ الرَّحیمُ).
مسلمانان در آن روز از جهات مختلفى خوشحال شدند:
از پیروزى اهل کتاب بر مجوسیان که صحنه اى از غلبه خداپرستىبر شرک بود.
از پیروزى معنوى به خاطر ظهور اعجاز قرآن. واز پیروزى مقارن آن که احتمالا «صلح حدیبیه» یا یکى دیگر از فتوحات مسلمین بود.
(آیه 6) باز هم براى تأکید بیشتر مى فرماید: «این وعده اى است که خدا داده است» (وَعْدَاللهِ).
«وخداوند هرگز از وعده اش تخلف نخواهد کرد، هر چند بیشتر مردم نمى دانند» (لا یُخْلِفُ اللهُ وَعْدَهُ وَلکِنَّ اَکْثَرَالنّاسِ لا یَعْلَمُونَ).
وعلت عدم آگاهى مردم عدم معرفتشان نسبت به خدا وعلم وقدرت اوست آنها خدا را به درستى نشناختند، ولذا از این حقیقت که او محال است از وعده اش تخلف کند درست آگاه نیستند، چرا که تخلف از وعده یا به خاطر جهل است ویا به خاطر ضعف وناتوانى است وهیچ یک در خدا راه ندارد.
(آیه 7) سپس مى افزاید: این مردم کوتاه بین «تنها ظاهرى از زندگى دنیا را مى بینند واز آخرت وپایان کارها بى خبرند»! (یَعْلَمُونَ ظاهِرًا مِنَ الْحَیوةِ الدُّنْیا وَهُمْ عَنِ الاْخِرَةِ هُمْ غافِلُونَ).
انسان «ظاهربین» انفاق را سبب خسران وزیان مى شمرد، در حالى که این «موحد» تجارتى پرسود مى داند.
آن یکى رباخوارى را مایه افزایش درآمد، واین یکى مایه وبال وبدبختى وزیان.
آن یکى جهاد را مایه افزایش درآمد، واین یکى مایه وبال وبدبختى وزیان.
آن یکى جهاد را مایه دردسر وشهادت را به معنى نابودى واین یکى جهاد را رمز سربلندى وشهادت را حیات جاویدان مى شمرد.
اگر آنها باطن ودرون این زندگى دنیا را نیز مى دانستند براى شناخت آخرت کافى بود، چرا که دقت کافى در این زندگى زودگذر نشان مى دهد که حلقه اى است از یک سلسله طولانى، ومرحله اى است از یک مسیر بزرگ، همان گونه که دقت در زندگى دوران جنینى نشان مى دهد که هدف نهایى خود این زندگى نیست، بلکه این یک مرحله مقدماتى براى زندگى گسترده اى است.
