آیا حبط و نابودى اعمال نیک فراوان، با یک گناه و لغزش عادلانه است؟ به دیگر عبارت، آیا این کار موافق با قوانین جهان طبیعت است؟
در پاسخ باید گفت: مسئله حبط هم در جهان طبیعت و عالم تکوین وجود دارد و هم در عالم تشریع و قوانین دینى، و هم در کارهاى عادى روزمره انسان ها.
باغبانى که سالیان درازى زحمت کشیده و با تلاش و کوشش فراوان و شب زنده دارى هاى بسیار باغى بزرگ و پرمیوه آماده کرده است، بر اثر غفلت و سهل انگارى در گوشه اى از باغ آتشى روشن مى کند; این آتش به باغ سرایت نموده، ظرف مدّت کوتاهى تمام دست رنج باغبان بیچاره را طعمه حریق قرار مى دهد.
انسان سالم و نیرومندى که سلامت او مرهون دهها سال زندگى صحیح با رعایت اصول بهداشتى است، با روى آوردن به موادّ مخدّر، پس از چند صباحى تمام قدرت، نیرو، شادابى، صبر، حوصله، همه و همه را از دست مى دهد; بنابراین آن آتش، باغ باغبان و این موادّ مخدّر، سلامت این انسان را حبط و نابود مى کند.
مثال سومى نیز مى توان زد و آن این که تعدادى از مهندسین و کارگران سالیان درازى با زحمت فراوان سدّى عظیم بنا مى کنند. با بارش باران سیلاب پشت سد جمع مى شود; ولى بر اثر یک غفلت و باز نکردن پنجره هاى مخصوص به هنگام زیاد شدن آب پشت سد، فشار زیاد سیلاب، زحمات چندین ساله آنها را از بین مى برد و سدّ عظیم را مى شکند!
بنابراین، مسئله حبط اختصاص به مسایل دینى و اعتقادى ندارد، بلکه در جهات تکوین و کارهاى روزمره انسان نیز جریان دارد و هیچ منافاتى با عدالت الهى ندارد. باید دانست که علّت و عامل اصلى حبط کارهاى خود انسان است; همان گونه که عامل اصلى آتش گرفتن باغ، خود باغبان و عامل از بین رفتن سلامت معتاد خود او، و عامل شکستن سد نیز نگهبان سد است. پس، مسلمانان و مؤمنان نباید تنها به فکر انجام کارهاى نیک باشند، بلکه باید در حفظ و نگهدارى آن نیز تلاش و کوشش کنند که نگهدارى اعمال، به مراتب سخت تر از انجام آن است گاهى از اوقات، انسان با مسایل بسیار ساده اى آتش به باغ زندگى خود مى زند به عنوان نمونه طبق آیات قرآن، منّت و آزار از عواملى است که مایه حبط انفاق و صدقه مى گردد.
اگر شخصى بچه یتیم و بى سرپرستى را از سن طفولیّت تحت سرپرستى قرار دهد و او را با مخارج خود بزرگ کند; به مدرسه و دبیرستان و دانشگاه بفرستد و سپس برایش خانه اى تهیّه نموده، دخترى را به همسرى او درآورد و عمرى به او خدمت کند; امّا در یک مجلس عمومى در حضور عده زیادى شخص یتیم را مورد خطاب قرار داده، با غرور و منّت گذارى بگوید: «تو یک بچّه یتیم و بى سرپرستى بیش نبودى; من به تو آبرو دادم! من تو را به مدرسه و دانشگاه فرستادم! من به تو شخصیّت دادم و...» با استفاده از آیات قرآن در مى یابیم که این شخص، با این عمل ناشایست خود تمام انفاق ها و کمک هاى سالیان طولانى را باطل مى سازد.
همچنین بر اساس برخى از آیات قرآن، مسلمانان حق نداشتند در مقابل پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله)بى ادبى نموده، صداهایشان را بلندتر از صداى آن حضرت کنند وگرنه اعمالشان حبط و نابود مى گردید «یا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَرْفَعُوا اَصْواتَکُم فَوْقَ صَوْتِ النَّبِىِّ وَ لا تَجْهَرُوا لَهْ بِالْقَوْلِ کَجَهْرِ بَعْضِکُمْ لِبَعْض اَنْ تَحْبَطَ اَعْمالُکُمْ وَ اَنْتُمْ لا تَشْعُرُونَ».
و نیز در برخى از احادیث، بیمارى روحى حسد یکى از عوامل حبط معرّفى گردیده است. از این رو، در روایتى از پیامبر(صلى الله علیه وآله) آمده است: «اِیّاکُمْ وَ الْحَسَدِ فَاِنَّهُ یَاْکُلُ الْحَسَناتِ کَما تَأْکُلُ النّارُ الْحَطَبَ»; از حسدورزى بپرهیزید; زیرا همانگونه که آتش چوبها را مى سوزاند و نابود مى کند حسد نیز اعمال نیک انسان را نابود مى کند».
در نتیجه ایمان و ولایت - چه در ابتدا و چه در ادامه مسیر - شرط صحّت اعمال، و بى ایمانى از عوامل حبط و نابودى اعمال به شمار مى رود.
