آیه مثل توسّل و دعا را بررسى کرده، به انسان ها مى آموزد که دست نیاز را به سوى چه کسى دراز کنند; سپس آیه، براى کسانى که به درِ خانه مخلوقات - نه خالق آنان - مى روند و عرضه نیاز و حاجت مى کنند مثلى بیان مى کند.

پرسش

قبل از پرداختن به شرح و تفسیر آیه مَثَل، لازم است این پرسش مطرح شود که چرا بعضى از مَثَلها و تشبیه هایى که در آیاتى قبل از سوره رعد ذکر شده، در بحث ما مطرح نشده است; همانند آیه شریفه 32 سوره مائده، که کشتن یک انسان بى گناه را با کشتن تمام انسان ها برابر مى داند و نجات یک انسان بى گناه را به نجات تمامى انسان ها تشبیه مى کند; در حالى که در این آیه نیز تشبیه و نظیرى ذکر شده که مى توانستیم آن را مورد بحث قرار دهیم؟

پاسخ

در قرآن مجید مثالها و تشبیهات فراوانى وجود دارد; لیکن بحث ما در مثل هاى قرآن است نه در تشبیهات آن.

تشبیه آن است که چیزى را به چیز دیگرى ماننده سازند; مثل اینکه مى گویند: حسن مانند شیر است. این یک تشبیه است نه مَثَل; ولى مثال یک داستان، یک سرگذشت، یک مجموعه و برنامه است که در قرآن براى بیان مطالب عقلانى دور از دسترس مردم، بیان شده است; مانند اینکه قرآن براى بیان حقّ و باطل - که یک مسئله غیرحسّى است - به باران و سیلاب و کف روى سیلاب مثال مى زند و حق را به باران و باطل را به کف روى سیلاب تشبیه مى نماید که اگرچه کف بالانشین و پر سر و صدا است; ولى فروغى ندارد و زود نابود مى گردد. بنابراین، با توضیح بالا یک معیار کلّى براى جدا کردن مثال ها از تشبیهات به دست مى آید.