آیا قابلیّت قابل ـ که شرط کمال است ـ اکتسابى است یا جبرى؟ به عبارت دیگر، آیا خداوند بعضى از انسانها را با استعداد و پر ظرفیّت آفریده است و بعضى دیگر را نالایق و کم ظرفیّت؟
قابلیّت قابل، اکتسابى و تحصیلى است نه جبرى; چه این که اگر قائل به جبر شویم، آن کسى که زمین دل او شوره زار است و به جاى گُل، خار و به جاى میوه اخلاص، ریا مى رویاند، بر او گناهى نیست و نباید مجازات شود و بر این اساس، برنامه پیامبران نیز بیهوده مى گردد.
از این رو، هر انسانى که تلاش و کوشش بیشترى در راه کسب تقوا و معرفت الهى کند، قلب و دلش آمادگى بیشترى براى پذیرش وحى الهى و آیات قرآنى خواهد داشت.
همان گونه که آیه قرآن این مطلب را مورد تأکید قرار داده، مى فرماید: «لَقَدْ خَلَقْنَا الاِْنْسانَ فى اَحْسَنِ تَقْوِیم» ما انسان را در بهترین صورت و نظام آفریدیم.
بنابر آیه شریفه، در خلقت انسانها هیچ تفاوتى صورت نگرفته است; هدایت و ضلالت بسته به خود آنهاست. و حتّى شیطان هم خبیث آفریده نشده است; به همین جهت او نیز در صف ملائکه قرار داشت و شش هزار سال به عبارت و پرستش خداوند مشغول بود.
آرى، مردم با هم تفاوت دارند; امّا نه تفاوت بد و خوب، بلکه در بدو خلقت گروهى خوب و گروه دیگر خوبتر آفریده شده اند. از این رو، پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله)فرموده است: «اَلنّاسُ معادِنُ کَمَعادِنِ الذَّهَبِ وَ الفِضَّةِ» مردم بسان معدن و شىء گرانسنگ هستند; عدّه اى همانند طلا، باارزش تر و عدّه دیگر، همانند نقره ارزشمند هستند (یکى باارزش و دیگرى باارزش تر).
در نتیجه هیچ انسانى، شقى، پست و خبیث آفریده نشده است و قابلیّت قابل اکتسابى است نه جبرى. باران به هنگام نزول بسیار شفاف و زلال است; ولى هنگام برخورد به زمین هاى آلوده و کثیف، آلودگى کسب مى کند. امّا هنگام برخورد با زمین هاى پاک، به همان صورت اصلى و فطریش باقى مى ماند.
لذا محیط هاى آلوده، کتابهاى منحرف، مفاهیم هاى فاسد، دوستان ناباب و خانواده ناسالم همچون زمین آلوده، قلب پاک سرشت انسان را تیره و تار مى کند.
جوانان عزیز! امیدهاى آینده اسلام و انقلاب و کشور!
خداوند شما را همچون قطره هاى زلال و شفّاف باران، پاک آفریده است. سعى کنید این پاکى را حفظ کنید و از معاشرت با دوستان بد بپرهیزید که گاهى رفیق بد سبب تغییر سرنوشت انسان مى گردد.
از دید اسلام، نه تنها انجام گناه، معصیت دارد، بلکه حضور در مجلس گناه نیز گناه محسوب مى شود; یعنى اگر انسان در مجلس گناه حاضر شود; اگرچه خود مرتکب گناه نشود، ولى چنانچه ناظر بر گناه باشد، گنهکار است; چون محیط آلوده باعث آلودگى مى شود و کم کم زشتى گناه از نظر انسان ناپدید مى شود و آهسته آهسته انسان را به سوى گناه سوق مى دهد; همان گونه که انسانهاى معتاد به موادّ مخدّر نیز بدین ترتیب به دام اعتیاد گرفتار مى شوند. بنابراین، باید در حفظ پاکى کوشا باشیم و سرزمین دل خویش را هر چه بیشتر مهیّا کنیم تا نهایت استفاده را از باران رحمت الهى ببریم.
* * *
