یکى از نامه هاى گرانقدر نهج البلاغه، نامه آن حضرت به «عثمان بن حنیف» فرماندار بصره است.(1) اشعث بن قیس منافق ـ که عامل بسیارى از مفاسد و اختلافات در دوران خلافت حضرت على(علیه السلام) بود ـ با کسى به نزاع برخاست. پرونده این نزاع به دست مبارک امیر المؤمنین(علیه السلام) رسید. قرار بر این شد که روز بعد حضرت درباره این دو، قضاوت کند. شب هنگام درِ خانه آن حضرت به صدا درآمد. حضرت در را باز کردند; دیدند اشعث با ظرفى پر از حلوا جلوى در ایستاده است. وقتى حضرت امیر(علیه السلام) او و کاسه حلوایش را مشاهده کردند، نگاه تندى به او افکندند و فرمودند: «آیا این کاسه حلوا رشوه است؟ یا صدقه؟ یا زکات؟ على، نه اهل رشوه است تا به سبب رشوه بر خلاف حق قضاوت کند و نه اهل صدقه و زکات، که اینها بر بنى هاشم حرام است.

اشعث که از این برخورد قاطع و تند امیر زمامداران، دست و پاى خود را گم کرده بود، گفت: نه، هیچ کدام نیست، بلکه هدیه است! هر مسلمانى حق دارد به مسلمان دیگر هدیه دهد. ]این کار در واقع کلاه شرعى بود که متأسّفانه در عصر ما نیز صورت مى گیرد و رشوه در لباس هاى دیگر، تحت عناوینى از قبیل: هدیه، انعام، شیرینى، حق و حساب و مانند اینها تحقّق مى پذیرد.[

حضرت که چهره هزار رنگ اشعث را مى شناخت، به نیّت واقعى او واقف گشته، فرمودند: اشعث! آیا دیواه شده اى؟ یا عقلت را از دست داده اى؟! یا هذیان مى گویى؟! تو نیمه شب با این کاسه حلوا مى خواهى على را بفریبى و او را به ظلم دعوت کنى تا فردا به نفع تو حکم دهد! اشعث تو مرا با خود مقایسه کرده اى! بگذار تا خود را بشناسانم: اشعث این حلوا که سهل است چون این حلوایى که من دیدم، گویا با آب دهان مار مخلوط گشته ]اگر چه ظاهرى زیبا دارد; ولى باطنش بسیار کثیف است.[ به خدا قسم اگر آسمان هاى هفت گانه را به على دهند تا بر مورچه اى ظلم کند، چنین نخواهد کرد.

حال، آیا دنیایى با چنین زمامدارى امن و امان است یا جهانى که حاکمانش هستى کشور خویش را در مقابل یک زن آلوده مصالحه مى کنند؟! این کجا و آن کجا! بنابراین، بر عهده هر مسلمانى است که ارزشهاى انسانى را فرا گیرد و چرخ اقتصاد را توأم با ارزشهاى انسانى به حرکت درآورد.

1- چهل و پنجمین نامه نهج البلاغه، که حاوى بسیارى از مسایل اقتصادى است.