هر دوى این مثل ها مربوط است به مسافر راه گم کرده در بیابان. در مثل اوّل، مسافر با خطرهاى گمراهى، گرسنگى و تشنگى و حیوانات درنده و گزنده روبه روست; ولى در مثل دوّم، خطرهاى دیگرى مانند رگبار، سیلاب، رعد، برق و صاعقه نیز این مسافر را تهدید مى کند. بدیهى است که وضعیّت مسافر در مَثَل دوّم بسیار بدتر و مرگ آورتر است.

بعضى معتقدند که دو مثال مزبور بیان حال یک گروه خاص; یعنى منافقان است; ولى به نظر مى رسد که هر کدام از این دو مثل به یک دسته معیّن از گروه منافقان مربوط و مخصوص باشد; چون مى توان منافقان را به دو دسته تقسیم کرد: دسته اوّل، آنهایى هستند که ایمانى ضعیف; ولى ناپایدار دارند. اینان مسلمانند; امّا طمع جاه و مال، آنان را به دروغ، بخل و پیمان شکنى وا مى دارد. بنابراین، دسته اوّل منافقان را «مسلمانان ضعیف الایمان» باید نامید; مانند ثلعبة بن حاطب که در صفحات پیشین از او نام برده شد. دسته دوّم، آنهایى هستند که هرگز «مؤمن» نبوده اند و از آغاز تظاهر به «اسلام و مسلمانى» کرده اند. اینان کافرانى هستند که از بیم قدرت اسلام یا طمع بهره مندى از منافع مسلمانى، به ظاهر مسلمان شده اند. بنابراین، دوسته دوّم منافقان را «کافران مسلمان نما» باید نامید. مانند ابوسفیان ها، معاویه ها و مروان ها و...، آشکارا پیداست که دسته دوّم دشمنان قسم خورده اسلام هستند و وجودشان به مراتب خطرناک تر از دسته اوّل است. از این رو، به نظر مى رسد که مَثَل اوّل ناظر به دسته اوّل و مثل دوّم ناظر به دسته دوّم منافقان است که حال و وضعشان همانند خطر وجودى آنان سخت تر و خطرناک تر است.