خداوند مى فرماید: کسانى که به خاطر رضایت و خشنودى خدا و بدون منّت و آزار با اخلاص انفاق مى کنند، همچون بوستانى اند که در بلنداى زمین حاصل خیزى واقع است. آفتاب از هر سو بر آن مى تابد و بارانى تند، آن را سیراب مى کند و طبیعتاً میوه هاى فراوانى مى دهد. مَثَل آن انفاق کنندگان مثل چنین باغ سرسبز و پر میوه است. یعنى خودشان خرّم و زنده دل و انفاقشان تا این اندازه پرثمر است.
انگیزه و قصد انفاق کنندگان را برابر این آیه شریفه مى توان چنین برشمرد:
اوّل ـ «ابتغاء مرضات اللّه» یعنى تنها براى طلب رضاى حق انفاق مى کنند نه براى ریا و خودنمایى و نه قصد آزار و اذیّت و منّت و نیز نه به قصد رفتن به بهشت و نه از ترس جهنّم.
شاید جمله «ابتغاء مرضات اللّه» اشاره اى به حدیث معروف حضرت على(علیه السلام)باشد که فرمود: «ما عَبَدْتُکَ خَوْفَاً مِنْ نارِکْ» [ خداوندا!] از ترس آتش دوزخ تو را عبادت و پرستش نمى کنم. گرچه آتش جهنّم بسیار سوزان و تصوّر آن ترسناک است و فراتر از توان تحمّل انسان.
«وَ لا طَمَعاً فى جَنَّتِکَ» و به طمع رسیدن و دست یافتن به بهشت نیز تو را نمى پرستم. هر چند نعمتهاى بهشتى بسیار ارزشمند و والا و فراتر از قدرت تصوّر و تخیّل انسانى است.
«لکِنْ وَجَدْتُکَ اَهْلا لِلْعِبادَةِ فَعَبَدْتُکَ» بلکه چون تو را سزاوار و شایسته پرستش یافتم، عبادت مى کنم.
عبادت نوع اوّل را «عبادت بردگان» مى نامند; زیرا برده از ترس تازیانه ارباب خود، از او اطاعت مى کند.
پرستش نوع دوّم را «عبادت تجّار» مى خوانند; زیرا تاجر تنها در اندیشه سود و آسایش خویش است. و آخرین شکل عبادت و پرستش را «عبادت احرار و آزادگان» مى گویند; زیرا نه به قصد رفع زیان است و نه به منظور کسب سود، بلکه تنها براى خداست.
شاید آیه شریفه فوق ناظر به این نوع عبادت باشد; یعنى انگیزه انفاق در این مثل تنها خشنودى خداوند رحمان است.
دوّم ـ نیّت و انگیزه دیگر انفاق کنندگان در این آیه شریفه، رشد کمالات نفسانى و ملکات روحانى است. «تَثْبیتاً مِنْ اَنْفُسِهِمْ» یعنى اینان به منظور تثبیت کمالاتى چون ایثار، فداکارى، جود، سخاء، و نوع دوستى و... انفاق مى کنند.
در مفردات راغب، «تثبیت» به معناى تقویت آمده است; مثلا معناى «اَللّهُمَّثَبِّتْ اَقْدامَنا» این نیست که پاهایم در یک جا ثابت باشد، بلکه به معناى تقویت یا قوّت و استحکام گامهاست.
