سوء ظن سرچشمه های متعددی دارد، مانند: آلودگى درون و برون: افرادى كه خود آلوده اند، ديگران را همچون خود آلوده مى پندارند. همچنين همنشينی با بدان و زندگی در محيط های آلوده، سبب ایجاد سوء ظن می شود. امام علی(ع) می فرمايند: «همنشينى با بدان سبب بدگمانى به نيكان مى شود». حسد، كينه توزى، تكبر، غرور و عقده حقارت از دیگر عوامل سوء ظن می باشد، که موجب می شود ديگران را، افرادی حقير، پست، آلوده و گنهكار حساب كند، تا آرامش كاذبى براى خويش فراهم نماید.

قرآن حکم تحریم شراب را با تاکیدات بسیاری بیان کرده و می فرماید: «شراب از عمل شيطان است، از آن دورى كنيد تا رستگار شويد». نخست خطاب به مؤمنين شراب را گناهی روشن دانسته و با لفظ رجس و پليد آن را توصيف می کند و آن را از كارهاى شيطان معرفى مى كند، که نشانگر زشتى اين عمل پليد است. سپس دستور صريح بر ترك شرب خمر داده، و رستگارى را در سايه ترك شرب خمر مى داند؛ چراكه شيطان با شرب خمر قصد دارد بين شما دشمني ايجاد كند و شما را از ياد خدا باز دارد.

شرکت امام(ع) در این شورا نشانه تأیید آن نیست. بلکه می توانست راهی برای احقاق حق باشد و با وجود اندک احتمالی، شایسته بود که ایشان در این شورا شرکت کند. ضمنا این مشارکت برای این بود که لااقل مصالح اسلام و مسلمین در حد امکان محفوظ بماند، شکاف کمتر شود و فساد مستولى نگردد. علاوه بر این، آنچه از تاریخ بر می آید اضطرار ایشان برای شرکت در این شورا است و گفتار امام در خطبه شقشقیه نیز شاهدی بر این مدعاست.

در سند روایت نام چند راوى دیده مى شود، از جمله: وکیع، سفیان ثورى، حبیب بن ابى ثابت و ابو وائل اسدى. چهار نفر فوق در منابع حدیثى و رجالى اهل سنت مورد جرح و ذمّ قرار گرفته اند. وکیع در پانصد مورد نقل حدیث اشتباه و خطا کرده است او حدیث را نقل به معنا می کرد و از اهل زبان عربى نبود. سفیان و حبیب بن ابى ثابت در حدیث تدلیس مى کردند و ابن وائل نیز طرفدار عثمان بود و درباره على(ع) بدگوئى مى کرد. او کینه علی(ع) را در دل داشت و منافق بود.

«حسنه» در این آيه مفهوم گسترده اى دارد كه همه حسنات را دربر مى گيرد؛ ولى در بعضى از روايات، محّبت اهل بيت پيامبر(ص) به عنوان مهمترين مصداق حسنه معرفى شده است و نشان مى دهد كه اين محّبت از بهترين وسايل امنيّت در يوم المعاد است.

امام علی(ع) در خطبه ای پرده از اسرار طلحه و زبیر برداشته و می فرماید: «هر يك از آن دو اميدوار است كه حكومت به دست او بيفتد و آن را به سوى خود بكشد، نه به سوى رفيقش، آنها، نه به رشته اى از رشته هاى محكم الهى چنگ زده و نه به وسيله اى به او نزديك شده اند؛ بلكه هر يك، بارِ كينه رفيقش را بر دوش مى كشد. به خدا سوگند! اگر اين دو به آنچه مى خواهند برسند و حكومت را در دست گيرند اين يكى، جان ديگرى را مى گيرد و آن ديگر مى خواهد اين را از ميان بردارد».

ابن داغر حلّى درباره غدير خم سروده: «...وحباه فی یومِ الغدیرِ ولایةً*** عام الوداع وکلُّهم أشهادُها. فغدا به یومَ الغدیر مفضّلاً*** برکاتُه ما تنتهی أعدادُها...»؛ (...و در سال حجّة الوداع در روز غدير؛ ولايت را به او ارزانى داشت و همه آنها حاضر بودند، و روز غدير برکات او به اندازه اى زياد گرديد که قابل شمارش نمى باشد...).

سيد مرتضى درباره غدير چنين سروده: ( ...و ولايت او را به گونه اى فرياد زد که براى کسى عذرى باقى نماند... همانا روز غدير گروهى را که دلشان شاد و خنک شد ،شفا بخشيد و گروهى را هلاک نمود)؛ «ولقد شفى یومُ الغدیرِ معاشراً *** ثَلِجَتْ نفوسُهُمُ وأودى معشرا...» .

از نخستين اقدامات امام على(ع) پس از بيعت مردم، بركناری كارگزاران عثمان، خصوصا معاویه بود؛ برخی بركنارى او را به مصلحت نمی دانستند، امّا امام(ع) ابقاى او را حتى براى يك لحظه روا ندانست؛ چون اولا: مى دانست كه معاويه هرگز با وی بيعت نمى كند، گرچه او را بر حكومت شام ابقا نمايد. ثانیا: ابقاى او حكومت مركزى را متزلزل مى كرد چون حاكم كردن معاويه بر شام از جمله عوامل شورش بر عثمان بود. ثالثا: ابقاى او با مبانى امام(ع) ناسازگار بود؛ زیرا على(ع) به مخالفت با شريعت به خاطر سياست معتقد نبود.

ایشان در خطبه شقشقیّه مى فرماید: «...خلیفه دوم در آستانه وفات، خلافت را در گروهى به شورا گذاشت که به پندارش من نیز یکى از آنها بودم. پناه بر خدا از این شورا که مرا همسنگ امثال اینها  قرار دادند. ولى من به خاطر مصالح اسلام با آنها همکاری کردم. سرانجام یکى از اعضاى شورا به خاطر کینه اش از من روى بر تافت و دیگرى به خاطر دامادیش تمایل به دیگرى پیدا کرد، علاوه بر جهات دیگرى که ذکر آن خوشایند نیست...».