«معاويه» بر امامى خروج كرد كه امامتش هم به نصّ پیامبر(ص) و هم از طريق بيعت عامه مردم ثابت شده بود. او فساد در زمين را بطور گسترده پى ريزى كرد، و به خاطر سرپيچى از بيعت با امام و لشكركشى بر ضد او، خونهاى زيادى را ريخت. آن هم امامی که پيامبر(ص) در موارد متعددی خطاب به او می فرماید: «اى على! جنگ با تو، جنگ با من است و صلح با تو، صلح با من»؛ و روشن است که هر کس با رسول الله(ص) بجنگد، كافر حربى بوده و خونش مباح است.

جمعى از علاقمندان به معاويه و عثمان، ابوذر را متهم کردند که او اعتقاد به مالكيت شخصى اموال نداشته زیرا در سخنان ابوذر تعبير به مال الله وجود دارد و این دلیل نفی مالكيت خصوصى از سوی ابوذر است. در واقع تعبیر به مال الله در مورد بيت المال، تعبير رايجى است؛ همانند قرآن که می فرماید: «چيزى از مال خدا را به بردگان مكاتب بدهيد». از سویی لبه تيز حملات ابوذر بر ثروت اندوزانى چون معاويه يا تقسيم بى رويه بیت المال عثمان بود. جالب اين كه ابوذر در نزد محدثانى همچون بخارى و مسلم بسیار مورد اعتماد بوده است.

مسور بن مخرمه به سوى معاویه آمد و در حالى که شامیان نزدش بودند، بر او وارد شد. معاویه گفت: اى شامیان! این شخص، از کشندگان عثمان است. مسور گفت: به خدا سوگند، من عثمان را نکشتم بلکه سیره ابو بکر و عمر او را کشت و به تو نامه نوشت و از تو سپاه کمکى خواست؛ امّا تو سپاه را از او دریغ داشتى تا کشته شد، در حالى که آنان در زرقاء بودند.

ابو ایّوب در نامه ای به معاویه می نویسد: ما را با کشندگان عثمان چه کار؟ کسى که عثمان را منتظر گذاشت و شامیان را از یارى او باز داشت، تو هستى. آنان که عثمان را کشتند، افرادى غیر از انصار بودند.

ابو طفیل، عامر بن واثله صحابى بر معاویه وارد شد. معاویه به او گفت: چه چیز، تو را از یارى عثمان باز داشت؟ گفت: اى امیر مؤمنان! تو که مردم شام را با خود داشتى، چرا یارى اش نکردى؟ معاویه گفت: همین که به خونخواهى او برخاسته ام، یارى او نیست؟ ابو طفیل خندید و سپس گفت: تو و عثمان، مانند گفته آن شاعرید که گفت: تو را نبینم که پس از مرگ، برایم گریه مى کنى در حالى که در زندگى ام، توشه اى همراهم نکردى.

محمّد بن ابى حذیفة بن عتبة پسر دایی معاویه و از یاران على(ع) بود. بعد از شهادت علی(ع) معاویه او را به زندان انداخت و روزی او را فراخواند و به او گفت: آیا به گمراهى خود نسبت به على(ع) پى نبردی؟ محمّد گفت: اسلام ذرّه اى تو را دگرگون نکرده است و نشانه آن سرزنش من به خاطر محبّتم به على(ع) است. من همواره تا زنده ام تو را دشمن مى دارم.

معاويه چون حكومتش استقرار يافت. وارد كوفه شد و براى اهالى آن خطبه خواند، گفت: اى اهل كوفه! شما پنداشتيد من به خاطر نماز و زكات و حجّ با شما جنگيدم؟ شما خود نماز مى خوانيد و زكات مى دهيد و حجّ بجا مى آوريد، بلكه من با شما به اين دليل جنگيدم كه خليفه شما بشوم و برگردنهايتان سوار شوم ... و بعد گفت: تمام شرط هايى كه در معاهده پذيرفتم، زير پا خواهم گذارد.
 

معاويه در كوفه خطبه خواند در حالى كه حسنین(ع) پاى منبر نشسته بودند؛ پس على(ع) و حسن(ع) را دشنام داد. حسين(ع) بلند شد تا او را باز دارد ولى حسن او را گرفت و نشانيد و خود برخاست و گفت: «من حسن و پدرم على است، و تو معاويه و پدرت صخر، و مادر من فاطمه و مادر تو هند، و جدّ من رسول خدا و جدّ تو عتبه بن ربيعه، و مادر بزرگ من خديجه و مادر بزرگ تو قتيله است؛ پس خدا پست ترين از ما از لحاظ حَسَب و نَسَب را لعنت كند». پس اهل مسجد آمين گفتند.

در جنگ صفين هنگامی که معاويه احساس خطر کرد، ضمن نامه ای خطاب به امام على(ع) نوشت: گمان می کنم اگر مى دانستیم در این جنگ بین ما چه روی می دهد، هرگز با هم نبرد نمی کردیم. پس برای اینکه افراد بیشتری کشته نشوند، حکومت شام را به من بده تا مصالحه كنيم، ما همه فرزندان عبدمناف هستيم و برهم برترى نداریم. امام با رد درخواست معاویه و بیان دلیل و فلسفه نبرد با او و شرح حسب و نسب خویش، پاسخ نامه معاویه را دادند.

آنگاه كه در صِفّين جنگ شدت گرفت، معاويه به عبدالله ابن عبّاس نوشت: ... ما به حكومت شام قناعت مى کنيم، شما نیز به حكومت عراق... اگر مردم پس از عثمان با تو بيعت مى كردند، ما نیز با تو بیعت مى کردیم. ابن عباس در پاسخ نوشت: ما با شما به سبب تجاوزگرى تان مى جنگيم ... مردم با على بيعت كردند كه از من بهتر است. اى معاويه، تو كجا و خلافت كجا، تو آزادشده و فرزندِ آزادشدگان هستی و خلافت از آنِ مهاجران پيشگام است و آزادشدگان سهمى از آن ندارند.