پاسخ اجمالی:
امام باقر عليه السلام فرمود: «چيزى نزد خدا برتر از اين نيست كه از او تقاضا كنند و از آنچه نزد اوست بخواهند و نزد خداوند هيچكس مبغوض تر و منفورتر از كسانى كه از عبادت او تكبّر ورزند و از مواهب او تقاضا نمى كنند نيست».
امام صادق عليه السلام در روايتى فرمود: «نزد خدا مقامى است كه جز با دعا و تقاضا نمى توان به آن رسيد و اگر بنده اى دهان خود را از دعا فرو بندد و چيزى تقاضا نكند چيزى به او داده نخواهد شد، پس از خدا بخواه تا به تو عطا شود، چرا كه هر درى را بكوبيد و اصرار كنيد سرانجام گشوده خواهد شد».
پاسخ تفصیلی:
روايات متعدّدى كه از پيامبر اعظم صلّى الله عليه و آله و ساير پيشوايان نقل شده، اهمّيّت دعا را كاملًا روشن مى سازد. پيامبر صلّى الله عليه و آله در حديثى فرمود: «الدُّعاءُ هُوَ العِبادَةُ؛[1] دعا همان عبادت است».
در حديثى از امام صادق عليه السلام مى خوانيم كه يكى از يارانش پرسيد: «مَا تَقُولُ فِي رَجُلَيْنِ دَخَلاَ اَلْمَسْجِدَ جَمِيعاً، كَانَ أَحَدُهُمَا أَكْثَرَ صَلاَةً وَ اَلْآخَرُ أَكْثَرَ دُعَاءً، فَأَيُّهُمَا أَفْضَلُ؟ قَالَ: كُلٌّ حَسَنٌ؛ چه مى فرماييد درباره دو تن كه هر دو وارد مسجد شدند، يكى نماز بيشترى به جا آورد و ديگرى دعاى بيشتر، كدام يك از اين دو افضل اند؟ فرمود: هر دو خوبند».
باز پرسيد: «قَدْ عَلِمْتُ وَلَكِنْ أَيُّهُمَا أَفْضَلُ؟؛ مى دانم هر دو خوبند، ولى كدام يك برترند؟». امام فرمود: «أَكْثَرُهُمَا دُعَاءً، أَ مَا تَسْمَعُ قَوْلَ اَللَّهِ تَعَالَى: "أُدْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ، إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِينَ"؛[2] آنكه بيشتر دعا كند برتر است، مگر سخن خداوند متعال را نشنيده اى كه مى فرمايد: بخوانيد مرا تا شما را اجابت كنم، آنان كه از عبادت من استكبار ورزند به زودى با ذلّت و خوارى به دوزخ در مى آيند». سپس فرمود: «هِيَ اَلْعِبَادَةُ اَلْكُبْرَى؛ دعا عبادت بزرگ است».[3]
در حديث ديگرى از امام باقر عليه السلام نقل شده است كه در جواب اين سؤال كه كدام برتر است فرمود: «مَا مِنْ شَيْءٍ أَفْضَلَ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أَنْ يُسْئَلَ وَ يُطْلَبَ مِمَّا عِنْدَهُ وَ مَا أَحَدٌ أَبْغَضَ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِمَّنْ يَسْتَكْبِرُ عَنْ عِبَادَتِهِ وَ لَا يَسْأَلُ مَا عِنْدَهُ؛[4] چيزى نزد خدا برتر از اين نيست كه از او تقاضا كنند و از آنچه نزد اوست بخواهند و نزد خداوند هيچكس مبغوض تر و منفورتر از كسانى كه از عبادت او تكبّر ورزند و از مواهب او تقاضا نمى كنند نيست».
امام صادق عليه السلام در روايتى فرمود: مقاماتى نزد خداوند است كه راه وصول به آنها فقط دعاست. «إِنَّ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْزِلَةً لَا تُنَالُ إِلَّا بِمَسْأَلَةٍ، وَ لَوْ أَنَّ عَبْداً سَدَّ فَاهُ وَ لَمْ يَسْأَل لَمْ يُعْطَ شَيْئاً، فَسَلْ تُعْطَ يَا مُيَسِّرُ! إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ بَابٍ يُقْرَعُ إِلَّا يُوشِكُ أَنْ يُفْتَحَ َ لِصَاحِبِهِ؛[5] نزد خدا مقامى است كه جز با دعا و تقاضا نمى توان به آن رسيد و اگر بنده اى دهان خود را از دعا فرو بندد و چيزى تقاضا نكند چيزى به او داده نخواهد شد، پس ای مُيَسِّر! از خدا بخواه تا به تو عطا شود، چرا كه هر درى را بكوبيد و اصرار كنيد سرانجام گشوده خواهد شد».
در برخى روايات دعاكردن حتّى از تلاوت قرآن برتر شمرده شده است، چنانكه از پيامبر صلّى الله عليه و آله و امام باقر و امام صادق عليهما السلام نقل شده كه فرمودند: «الدُّعَاءُ أَفْضَلُ مِنْ قِرَاءَةِ الْقُرْآنِ».[6]
در تحليلى كوتاه مى توان به عمق مفاد اين احاديث رسيد، زيرا دعا از يك سو انسان را به شناخت پروردگار (معرفت اللّه) كه برترين سرمايه هر انسان است دعوت مى كند.
از سوى ديگر سبب مى شود كه خود را نيازمند او بداند و در برابرش خضوع كند و از مركب غرور و كبر كه سرچشمه انواع بدبختى ها و مجادله در آيات اللّه است فرود آيد و براى خود در برابر ذات پاك او موجوديّتى قائل نشود.
از سوى سوم نعمت ها را از او بداند و به او عشق ورزد و رابطه عاطفى او از اين طريق با ساحت مقدّسش محكم شود.
از سوى چهارم، چون خود را نيازمند و مرهون نعمتهاى خدا مى بيند موظّف به اطاعت فرمانش مى شمرَد.
از سوى پنجم چون مى داند استجابت دعايش بى قيد و شرط نيست، بلكه خلوص نيّت و صفاى دل و توبه از گناه و برآوردن حاجات نيازمندان و دوستان از شرايط آن است، خودسازى مى كند و در طريق تربيت خويشتن گام بر مى دارد.
از سوى ششم، دعا به او اعتماد به نفس مى دهد، از يأس و نوميدى باز مى دارد، به تلاش بيشتر دعوت مى كند.[7].[8]
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.