وهابى ها می گویند: نابود کردن بناهایى که بر قبور ساخته شده و به عنوان بت و طاغوت قرار گرفته اند و عبادت مى شوند واجب است؛ و باقى گذاردن آنها بعد از قدرت پیدا کردن بر تخریب و نابود کردن آنها، یک روز هم جائز نیست؛ زیرا چنین بناهائى مانند لات و عزى بلکه موجب شرکى عظیم تر از پرستش بت ها هستند.
نقل شده که پیامبر(ص) یهود را بخاطر اینکه قبور پیامبرانشان را مسجد قرار دادند لعن فرمود. درحالیکه این با تاریخ یهود هماهنگ نیست. روش آنان کشتن و تبعید و آزار پیامبران بوده و قرآن گواه این مطلب است. ضمنا از آنجا که آنها بخاطر شرک در آیات و روایات بدترین انسان ها معرفی شده اند، در حدیث احتمالات دیگرى می رود مانند: قبله قرار دادن قبرها، سجده بر قبرها و... از طرفی خداوند به حاجیان فرمان داده که «مقام ابراهیم» را محلّ نماز قرار دهند و نماز کنار قبور پیامبران، همچون نماز کنار مقام ابراهیم است.
این حدیث از نظر متن، داراى اضطراب است و به صورت های متفاوتى نقل شده است، راویانی که این روایت ها را نقل کرده اند همه از این چند نفر و آنها هم از جابر نقل نموده اند و بسیار بعید است که چند روایت باشد. علاوه بر این، به این روایت ها نیز عمل نشده است، یعنى سیره مسلمین بر این بوده است که بر قبر بنا مى ساختند و روى آن چیز هایى مى نوشتند.
بنای قبر پیامبر(ص) بارها تخریب و بازسازى شده است. اولین کسى که بنایی بر قبر پیامبر(ص) ساخت، عمر بن خطاب بود. عایشه دومین بنا را در اطراف قبر ساخت و در زمان هاى بعد عبدالله بن زبیر آن را تعمیر کرد و دوباره ساخت. در سالهاى 654، 765، 881، 886، 891 قمرى، هم قبر آن حضرت(ص) و هم خانه و بناهاى اطراف آن باز سازى شد و تمامى این کارها در حضور علما و مسلمین صورت مى گرفت و هیچ یک این کار را ناپسند و حرام و بدعت نمى شمردند.
در این مسأله فقهاى مذاهب چهارگانه تسنن و فقهاى مذهب شیعه اختلاف ندارند و دلیلشان بر جواز بناى بر قبور آن شخصیت ها، سیره عملى مسلمانان از زمان پیامبر(ص) تا امروز است. بناى روضه نبوى و قبه های قبور بقیع که در سفرنامه ها توصیف آنها وجود دارد، شاهد این مدعا است. این اتفاق نظر و اجماع علماى اسلام در طول قرن ها، قوى ترین گواه بر جواز بنا بر روى قبور است.
اولا: این مسئله، موضوعى فقهى است و ربطى به عقاید ندارد؛ لذا نمى توان هیچ یک از دو طرف را که قائل به جواز یا عدم جواز باشند، به کفر و فسق نسبت دهیم. ثانیا: قرآن کریم بازگو مى کند که وقتی مردم قبور اصحاب کهف را پیدا کردند، مؤمنین آنها براى تبرک جستن به مقبره آن یکتاپرستان، گفتند این قبور را مسجد قرار دهیم. قرآن کریم این پیشنهاد را نقل مى کند، بى آنکه آن را نقد یا ردّ کند و این مى رساند که چنین کارى نزد خداوند مقبول بوده است.
در سند این روایت ابن جریج و ابى الزبیر وجود دارند که هر دو در غایت ضعف و موجب ضعف سند آن هستند. علماى رجال درباره این دو گفته اند: «همه روایت هایش ضعیف است». «سخنان ناپسندى را بیان می کند». «ابن جریج مانند کسى است که در شب هیزم جمع مى کند». «از تدلیس ابن جریج بر حذر باش که او به تدلیس زشت دست میزند». «آیا از ابى زبیر روایت مى کنى! در حالى که او نمى تواند نماز را نیکو بخواند؟» و...؛ لذا به چنین روایتى نمى توان اعتماد کرد و طبق آن فتوا داد، علماى اهل سنت نیز به این روایت عمل نکرده اند.
حتی بر فرض صحت نقل و صحت نسبت دادن روایت به پیامبر(ص) و على(ع) و با صرف نظر از اشکالات سندى روایت، تسویه قبر به معناى خارج کردن آن از حالت تسنیمى و کوهانى شکل و به اصطلاح ماهى پشتى و تسطیح و صاف کردن قبر است نه ویران کردن و با خاک مساوى قرار دادن آن. علاوه بر همه اینها، باز اگر این ادعاى خلاف واقع را پذیرفته و بگوئیم تسویه قبر به معناى با خاک یکسان کردن آن است، چه ارتباطى با بناهاى قبور دارد؟! این مطلب نه بر حرمت بناى بر قبر دلالت دارد و نه بر وجوب انهدام بناهاى واقع شده بر قبور.
این سخن ادعایى بیش نیست و بطلان آن با کمترین دقّت در تاریخ آشکار مى شود. بدن مطهّر پیامبر(ص) در حجره عایشه دفن شد و این بنا در همان قرون اوّل چند بار تجدید بنا شد. عباس و ائمه اهل بیت(ع) در دار عقیل دفن شدند که خانه اى مسقف بوده و جنازه ها را در آن دفن مى کردند. قبر سعد بن معاذ در دار ابن افلح بوده و در زمان عبدالعزیز بن محمد در قرن دوّم روى قبر او قبّه اى وجود داشته است. همچنین، معروف است که هارون الرشید در قرن دوّم براى على(ع) قبّه و بارگاه درست کرد.
بر فرض که این کار به حکم اوّلى مکروه باشد، در مورد قبور انبیاء و اولیاء(ع)، عنوان ثانویه اى وجود دارد. «شعائر خدا» چیز هایى است که موجب توجه و تقرّب انسان به خدا مى شود و مظهرى از مظاهر الهی است. انبیاء، اولیاء، صلحا و شهدا از مصادیق شعائر الله هستند و همان طور که در حال حیات احترامشان واجب بود، پس از مرگ نیز قبورشان باید مورد احترام باشد. تعظیم این قبور به هر وسیله از جمله ساخت بنا و ترمیم قبور آنها و ساختن صحن و سرا و مسجد در اطراف آنها، امرى راجح و پسندیده و بلکه لازم و ضرورى است.
قال الباقر (عليه السلام):
الحَجُّ تَسْکِين القُلُوبُ
حجّ آرامش بخش دلها است.
بحار الانوار: 75/183