آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

پس از رحلت پيامبر(ص) و منع نشر حديث توسط خلفا به تدريج اختلاف در حوزه فقه، كلام و ... گسترش يافت و راه ورود احاديث جعلی باز شد. كم كم جامعه پر از احادیث جعلی شد و «اهل حدیث» شكل گرفت. تلاش‌ امام كاظم(ع)، ايستادگی و مبارزه با احادیث جعلی و اهل حديث بود. ايشان با تفسير درست احاديث، راه فهم اشتباه را به روي مردم می بستند. از این رو امام(ع) حديث نزول خداوند به آسمان دنيا را به نزول فرشته الهی تفسير كرده و حديث ايمان را به شناخت قلبی، اقرار زبانی و عمل تفسير نمودند و صرف اعتراف زبانی را رد کردند.

مبارزه امام كاظم(ع) با حكومت عباسی از نوع مبارزه منفی بود كه باعث عدم مشروعیّت حكومت می شد؛ به عنوان نمونه امام(ع) از اجاره شتران صفوان به هارون براي سفر حج گلايه كردند و صفوان نيز همه شترانش را يك جا ‌فروخت. همچنین حضرت ضمن تاييد و اصرار به ماندن «علی بن یقطین» در دستگاه عباسي، از وی ‌خواست تا در حل مشكل شیعیان بكوشد. مبارزه با علمای فاسد درباری كه باعث مقبولیت حکومت شده بودند از ديگر اقدامات امام هفتم(ع) بود.

امام هفتم(ع) به دلیل حلم در برابر معاندان و فروبردن خشم خود در مقابل دشمنان به «کاظم» ملقب شدند. ايشان در میان شخصیّت های علوی زمان خود، منحصر به فرد بودند و از نظر علم، تقوا، زهد و عبادت سرآمد روزگار خود بودند. امام كاظم(ع) عابد ترین و سخی ترین و باشخصیّت ترین اهل زمان خود و حافظ ‌ترین مردم نسبت به کتاب خدا بودند. حضرت سال های متمادی در زندان به عبادت خدا مشغول بودند و همين حالات، بسیاری از زندان بانان را تحت تأثیر خود قرار داد به طوری که حاضر به سخت گيري درباره ايشان نبودند ... .

پس از امام صادق(ع) به علت وحشت از حاکمیّت عباسیان، جذب شیعیان از طرف بعضی از فرزندان امام صادق(ع) و پراکندگی شیعیان، تشخيص امام بعدی را براي برخی از شیعیان مشكل کرد. بسیاری از شیعیان گمان کردند اسماعیل فرزند بزرگتر امام ششم، امام می شود؛ اما وي در حیات پدر فوت كرد ولی آنان حاضر به پذيرش فوتش نشدند؛ لذا امام صادق(ع) اصرار داشت تا شیعیان با دیدن جنازه او به مرگش یقین کنند، حتي در قبرستان و قبل از دفن نيز امام افراد را واداشت تا به مرگ او شهادت دهند؛ سپس به امامت فرزند ديگرش امام كاظم(ع) تأکید فرمود.

دوران امام کاظم(ع) مصادف با استبداد و ستمگری حکّام عباسی بود كه پس از استقرار و استحكام پایه های سلطه خود، مخالفان خود را زیر شدیدترین فشارها قرار دادند. عصر امام كاظم(ع) دوران بسیار سختی برای شیعیان بود، بطوري كه حرکت ها‌ و قيام های متعددی از طرف شیعیان و علویان عليه خلفای عباسی آغاز شد كه همگي آنها سركوب شدند. همچنين دستگيري و زنداني كردن و شكنجه امام كاظم(ع) باعث شد تا ايشان و امامان ديگر همگی بر لزوم رعایت تقیه از سوي شيعيان پافشاری کنند و به اين طريق توانستند تشکّل شیعه را حفظ نمایند.

هارون در ابتداي حكومت خود نسبت به امام كاظم(ع) سختگیری چنداني نشان نمی داد؛ ولی به مرور زمان، حضرت را تحت فشار قرار داد تا جائي كه امام(ع) را دو بار به زندان انداخت و در مرتبه دوم چهار سال طول كشيد. هارون از اين كه شیعیان به امامت امام كاظم(ع) اعتقاد داشتند هراس داشت و سعايت برخی از نزدیکان امام(ع) نزد او و كينه شخصی «یحیی بن خالد برمکی» نسبت به امام(ع) همه دست به دست هم دادند تا هارون دستور قتل امام كاظم(ع) را در زندان صادر كرد.

در طول تاریخ حضرت موسى بن جعفر(ع) مورد توجه و احترام بزرگان اهل سنت بوده است. محمد بن ادریس شافعى مى گوید: «قبر موسى بن جعفر(ع) اکسیر تجربه شده اى است». در واقع این کلام اشاره به اجابت دعا در کنار قبر حضرت دارد. هم چنین حسن بن ابراهیم، شیخ حنابله می گوید: «هیچ امرى بر من دشوار نشد جز آن که قصد قبر موسى بن جعفر را مى نمودم و به او توسل مى کردم و خداوند متعال آنچه دوست داشتم را براى من تسهیل مى نمود». از سویی محمّد بن ادریس بن منذر می گوید: «او ثقه، صدوق، و امامى از امامان مسلمین است».

دانشمندان معاصر اهل سنت در آثار خود مقام و منزلت امام کاظم(ع) را ستوده اند. همانند شیخ مؤمن شبلنجى مى نویسد:«برخى از اهل علم گفته اند: کاظم همان امام بزرگوار، نمونه، حجت خدا و دانشمندى است که شب ها را به سحر آورده و روزها را روزه دار بود». هم چنین یوسف بن اسماعیل نهبانى مى گوید:«موسى کاظم یکى از اعیان بزرگان امامان از سادات ما آل بیت کرام و هادیان اسلام بود. خداوند ما را به برکات آنان نفع دهد و ما را بر محبّت آنان و محبّت جدّشان بمیراند».

امام كاظم(ع) در رواياتي از ولادت حضرت مهدی(عج) خبر داده است؛ از جمله در حديثي می فرمایند: «آن کسی که برپا کننده ی حق است و زمين را از دشمنان خدا پاك مى كند و آن را از عدل و داد پر مى نمايد آن طورى كه از جور پر شده باشد پنجمین نفر از فرزندان من است».

امام كاظم(ع) از «غیبت امام زمان(عج)» خبر داده است. آن حضرت در جواب راوي كه سؤال كرده آيا شما قائم به حق هستيد فرمودند: «من قائم به حقم؛ ولى قائمى كه زمين را از دشمنان خداوند پاك كرده و آن را پر از عدالت خواهد نمود آن گونه كه پر از ظلم و جور شده باشد، پنجمين نفر از اولاد من است براى او غيبتى طولانى است؛ زيرا جان او در خطر است ....» در حدیث دیگر راوى مى گويد: «به حضرت عرض كردم: آيا در ميان ائمه كسى غايب مى شود؟ فرمود: آرى شخصش از چشمان مردم غايب مى گردد؛ ولى از قلوب مؤمنان غايب نمى گردد. او دوازدهمين از ما مى باشد ...».