آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

کرامت امری است خارق العاده که خداوند به مقربان درگاهش عطا کرده، اما نه برای اثبات حق یا تحدی، اگر چه ممکن است حقی با آن اتفاقا ثابت شود. اما معجزه به امر خارق العاده ای مى گويند که همراه با تحدی و ادعاى نبوّت‏ و يا امامت باشد.

برخی امر خارق العاده ای که برای اثبات ادعای منصبی از مناصب الهی صورت پذیرد را نیز معجزه دانسته اند، اما در این فرض از معنی اصطلاحی معجزه که طبق روایات اختصاص به انبیا و حجج الهی دارد، خارج شده اند.

دو مفهوم نبوت و امامت اگرچه در مؤلفه ها و مفاهیمی همچون علم، عصمت، حجت بودن برای پیروی، تببین و تفسیر وحی و زمام داری امور جامعه اسلامی مشترک اند، اما نبوت پیامبر خاتم(ص) واجد مؤلفه هایی است که هیچ کس جز او – حتی ائمه – نمی تواند آنها را دارا باشد؛ مؤلفه هایی چون ادعای نبوت، دریافت و ابلاغ وحی و برخورداری از معجزه.

علاوه بر آن وقتی بپذیریم که نزول «وحی تشریعی» بعداز پیامبر قطع شده، «خاتمیت» منافاتی با برخورداری ائمه از علوم غیب غیراکتسابی و الهام های الهی پیدا نمی کند. الهام های غیبی امری است که هر کسی می تواند با سلوک و طی مراتب اخلاقی از آن برخوردار گردد و به تصریح قرآن اشخاصی غیر از انبیاء الهی نیز مخاطب آن بوده اند.

توجه به این نکته نیز ضروری است که ائمه در مقام بیان احکام و تفسیر آموزه های وحیانی، مستقل نیستند و بر خوان قرآن و تعالیم نبوی که از راه های معمولی و غیبی به دست شان رسیده، نشسته اند.

اول اینکه مسأله مباهله نشانه حقانيت پيامبر(ص) در رسالت است؛ زیرا کسی كه ايمان قطعي به راه خود ندارد مباهله نمي كند. دیگر اینکه اين آيه سندی روشن بر عظمت مقام اهل بيت(ع) نزد خداوند است؛ چرا که پیامبر(ص) در این عرصه فقط آنان را به همراه خود برد و این نشانه افضلیت آنها را بر تمام امت می باشد.

کسانی كه جهان بينى مادى دارند، با ديدن معجزات و امور خارق العاده، در صدد توجيه مادى آن بر مى آيند و اين امور را به نبوغ اشخاص مرتبط مى سازند، درحالیکه بخشى از كرامات و معجزات امامان(ع) در سنين كودكى بوده است. حال اگر منشأ اين كرامات و فضائل در سنين كودكى، نبوغ و زيركى آنها بوده چرا ديگران از مقابله با آنها عاجز ماندند و به عجز و ناتوانى خود اعتراف نمودند؟

روایتی از امام حسن عسکری(ع) نقل شده که مضمون آن توصیف موضوع ولادت اهل بیت(ع) با چنین ویژگی هایی است؛ اما این روایت از یک سو با آیه 6 سوره فصلت که از پیامبر(ص) می خواهد خود را بشری مثل مردم معرفی کند ناهمخوانی پیدا می کند و هم اینکه در بررسی های سندی مشخص می شود این روایت هم مرسله است و هم راوی آن در کتاب الهدایه الکبری از سوی رجالی ها و علما ضعیف و فاسد العقیده توصیف شده است.

غاليانی كه براي ائمه(ع) الوهيت قائل بودند می‌گفتند كه همان‌طور كه به جاي عيسی(ع) فرد ديگري دار زده شد در کربلا نیز حنظلة بن اسعد شامی به جاي امام حسين(ع) كشته شد. اين اعتقاد با خبر پيامبر(ص) مبني بر كشته شدن امام حسين(ع) ناسازگار است و امام رضا(ع) نيز ضمن لعن آنها فرمودند: «به خدا سوگند که کشته شد حسین(ع) و کشته شد کسی که بهتر از او بود، یعنی امام علي(ع) و امام حسن(ع) و هیچ یک از اهل بیت رسالت نیست مگر آنکه کشته می‌شود و مرا به زهر شهید خواهند کرد و این خبر از پيامبر(ص) به من رسیده است».

مسئوليت هاى سنگين «امام» ايجاب مي كند شرائط، صفات و ويژگى هاى «پيامبر» را دارا باشد؛ زيرا هر دو در يك مسير گام بر مى دارند و يك نوع مسئوليت دارند و آن چه را انبياء پايه گذارى كرده اند امامان پاسدارى و تكميل مي كنند. آنان همانند پيامبران بايد آنچه را مى دانند بدون خطا و اشتباه به مردم برسانند و اگر معصوم نباشند اهداف وجودى آنها تحقق نمى يابد.

در پاره اى از آيات قرآنى اشاره شده است كه «حجت الهي» در هر عصري لازم است. آيه شريفه «اِنَّما اَنْتَ مُنْذِرُ وَ لِكُلِّ قَوْم هاد» نشان مى دهد كه هر قومى در هر عصر و زمانى هدايت‌گرى دارند.

مصونيت از خطا و فراموش كارى و گناه (عصمت)، يكى ديگر از شرائط عمومى امامان راستين است؛ در واقع تمام دلائلى كه دلالت بر معصوم بودن پيامبران الهى(ص) دارد دلالت بر عصمت امامان(ع) نيز دارد، چرا كه مسئوليت آنان تا حد زيادى شباهت به يكديگر دارد.

رسالت امامان معصوم(ع) در بسيارى از جهات هماهنگ با رسالت انبياء(ص) است؛ آنان ادامه دهنده راه پيامبرانند و به اين دليل بيشتر صفات معتبر در انبياء را دارا هستند. امامان معصوم(ع) علاوه بر علم و عصمت، صفاتي مانند «صدق گفتار»، «پايبندي به پيمان ها»، «امانت داري»، «علاقه و دلسوزى فوق العاده نسبت به مردم»، «اخلاص» و «عدم انتظار هر نوع پاداش مادى»، «نيكوكارى و احسان»، «شجاعت»، «توكل بر خدا»، «نرمش و حُسن خُلق» و «پيروزى در آزمايش هاى سخت» را دارا می باشند.