اولا: این رضایت کلی است و نسبت به نتیجه ایستادگی و حرکت جمعی مسلمانان در یک واقعه تاریخی ابراز شده نه اینکه فرد به فرد به صورت مشخص مشمول این رضایت شوند.
ثانیا: این رضایت مقطعی بوده و برخی از صحابه به حکم احادیث «ارْتَدُّوا عَلَى‏ أَدْبَارِهِمْ» که در منابع خود اهل سنت و در صحیحین نیز وارد شده، از شمول رضایت خارج شدند.
ثالثا: اعتقاد به عدالت همه صحابه گاهی منجر به تناقض می شود؛ مثل جایی که دو گروه از آنها در دو جبهه حق و باطل در برابر هم می ایستند.
رابعا: اعتقاد به عدالت همه صحابه و قداست آنها در زمان پیامبر(ص) سابقه ای ندارد و خلاف گزارشات قرآن از وضعیت آنها در آن دوره است.

امام علي(ع) در خطبه 166 «نهج البلاغه»، با ذكر مثالي به معرفي «منافقان» پرداخته می فرماید: «مبادا همچون تخم [افعى] در محل تخم گذارى پرندگان باشيد كه شكستن آن گناه است [؛ زيرا گمان مى رود تخم پرنده باشد] ولى جوجه آن شرّ است». از اين رو هنگامى كه انسان با چنين تخم هايى در بيابان روبرو مى شود، نمى داند تخم مار افعى است يا تخم پرنده، لذا در طرز رفتار با آن گرفتار شك و ترديد مى شود. امام(ع) با اين تشبيه جالب و كم نظير، مشكلات زندگى با افراد منافق را ترسيم فرموده است.

گرچه در ميان صحابه افراد صادق و با تقوا فراوان بودند، ولى افراد منافق يا ناصالح نیز وجود داشتند كه پيامبر اسلام(ص) از آنها بيزارى مى جست و قرآن نیز بارها آنان را نكوهش كرده و حتى گاهى عدّه اى را لعن کرده است. بنابراین آنها در چند گروه جای می گیرند: 1. صالحان 2. مؤمنان خطاكار 3. افراد آلوده و گنهكار 4. منافقان تبهكار. بنابراین، داستان عدالت همه صحابه، افسانه اى بيش نيست كه جمعى از هواخواهان خلفاى نخستين براى قطع زبان اعتراض بر اعمال آنها، اين نغمه را سر دادند.

پس از آنکه اشعث بن قیس منافق، رشوه ای آورد تا امتیازخواهی کند، امام(ع) فرمود: «به خدا سوگند اگر اقليمهاى هفتگانه روى زمين با آنچه در زير آسمانهايش قرار دارد به من داده شود تا خدا را با گرفتن پوست جوى از دهان مورچه اى نافرمانى كنم هرگز نخواهم كرد، به يقين دنياى شما نزد من از برگ درختى در دهان ملخى كه در حال جويدن آن باشد پست تر و بى ارزش تر است، على را با نعمتهاى فانى دنيا و لذتهاى ناپايدار آن چه كار؟».

ایشان می فرماید: «انسان بايد زبان خود را نگه دارد؛ زيرا اين زبان، سركش است و صاحبش را به هلاكت مى افكند، به خدا سوگند! باور نمى كنم بنده با تقوایی از تقوای خود سود برد، مگر اینکه زبانش را حفظ كند، زبان مؤمن، پشت قلب او قرار دارد و قلب منافق، پشت زبان اوست؛ چرا كه مؤمن هرگاه بخواهد سخنى بگويد نخست مى انديشد؛ اگر خير بود اظهار مى كند و اگر شرّ بود آن را پنهان مى سازد؛ ولى منافق آنچه بر زبانش جارى مى شود مى گويد؛ در حالى كه نمى داند كدام به سود اوست و كدام به زيان او».

امام علي(ع) در خطبه 177 «نهج البلاغه»، درباره ردّ كردن حكم «حَكَميّت» مي فرمايد: «نظر جمعیت شما بر این قرار گرفت که دو نفر را برای حکمیت انتخاب کنند و ما از این دو پیمان گرفتیم که براساس حکم قرآن عمل کنند؛ ولی آنها با اينكه آشكارا حقّ را مى ديدند منحرف شدند؛ چون جور و ستم، خواسته دل آنها بود، بنابراين هنگامى كه منحرف شدند و حكمى بر خلاف حكم خداوند صادر كردند ما مى توانيم به استناد دليل محكم براى خود تصميم بگيريم [و حكم آن ها را دور بيفكنيم]».

بر اساس شواهد تاريخی، حضرت علی(ع) از کودکی در خانه پيامبر(ص) رشد یافت، و نخستین کسی بود که به پیامبر(ص) ایمان آورد، و با سرور زنان عالم، حضرت فاطمه(س) ازدواج کرد. همچنین پیامبر(ص) در حدیث منزلت، نسبت امام را با خود مانند نسبت هارون به موسی(ع) دانسته است. از سویی عدم مخالفت با پيامبر(ص) حتی براي يك لحظه، تقسيم كننده بهشت و جهنم، اطلاع از اسرار پیامبر(ص)، نجات جان پيامبر(ص) در شب هجرت، برتری ضربت شمشير امام در جنگ خندق از عبادت جن و انس و ... از دیگر فضائل امام علی(ع) است که در تاریخ ثبت شده است.

امام علي(ع) در برابر نامه بی ادبانه معاویه مبنی بر این که اهل شام بیعت حضرت را نپذیرفتند و بنابراين اين بيعت رسميت ندارد، چنين پاسخ دادند: «بيعت خلافت يك بار بيشتر نيست نه تجديد نظر در آن راه دارد نه اختيار فسخ، بنابراين آن كس كه از بيعت خارج شود [بر آراى مهاجران و انصار] طعنه زده و به مخالفت برخاسته [و آن را بى اعتبار شمرده] و آن كس كه درباره آن ترديد به خود راه دهد منافق است». در واقع تأكيد امام(ع) بر اين نكته است كه چگونه معاويه رأى مهاجرين و انصار را درباره خلفاى پيشين مى پذيرد؛ اما نسبت به بيعت من كه بسيار گسترده تر و وسيع تر از آنان بوده ترديد به خود راه مى دهد و عدم تسليم اهل شام را مطرح مى كند؟

ایشان در این خصوص دستوراتی به كارگزاران خود مى دهد؛ نخست دستور به تقواى الهى در نهان و آشكار مى دهد و اینکه ظاهر و باطنشان یکی باشد و دورنگی و دورویی نداشته باشند. امام(ع) در اين فرمايش خود در مسئله اخلاص و امانت، روى دو چيز انگشت گذاشته اند: يكى هماهنگى خلوت و جلوت و ديگرى هماهنگى گفتار و كردار و در واقع اخلاص بر همين دو ركن استوار است و رياكاران هر دو يا يكى از آن دو را از دست مى دهند.

امام علی(ع) در خطبه 210 نهج البلاغه، مى فرمايد: «در زمان حيات رسول خدا(ص) آن قدر دروغ بر آن حضرت بسته شد كه حضرت به پا خاست و خطبه اى خواند و فرمود: هر كس عمداً به من دروغى ببندد، جايگاه خويش را در آتش دوزخ مهيّا ساخته است».