آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

قرآن حکم تحریم شراب را با تاکیدات بسیاری بیان کرده و می فرماید: «شراب از عمل شيطان است، از آن دورى كنيد تا رستگار شويد». نخست خطاب به مؤمنين شراب را گناهی روشن دانسته و با لفظ رجس و پليد آن را توصيف می کند و آن را از كارهاى شيطان معرفى مى كند، که نشانگر زشتى اين عمل پليد است. سپس دستور صريح بر ترك شرب خمر داده، و رستگارى را در سايه ترك شرب خمر مى داند؛ چراكه شيطان با شرب خمر قصد دارد بين شما دشمني ايجاد كند و شما را از ياد خدا باز دارد.

حکم تحریم شراب در آيات 90 و 91 سوره مائده آمده است: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَيْسِرُ وَ الاْنصَابُ وَ الاَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ * إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَ الْبَغْضَاءَ فِى الْخَمْرِ وَ الْمَيْسِرِ وَ يَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللهِ وَ عَنِ الصَّلاَةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُّنتَهُونَ»؛ (اى كسانى كه ايمان آورده ايد! شراب و قمار و بتها و ازلام، پليد و از عمل شيطان است، از آن دورى كنيد تا رستگار شويد. شيطان مى خواهد بوسيله شراب و قمار، در ميان شما عداوت و كينه ايجاد كند، و شما را از ياد خدا و نماز باز دارد. آيا [با اين همه زيان و فساد و با اين همه نهى اكيد] خوددارى خواهيد كرد؟!).
با دقت نظر در اين آيه شريفه می بینیم در آن ده نوع تأكيد براى حرمت شراب به كار رفته است:
اوّل: اين كه آيه شريفه خطاب به مؤمنين است و معناى آن اين است كه ايمان و شرب خمر با هم منافات دارد؛ و كسى كه شرب خمر كند مؤمن نيست، همان گونه كه مؤمن شرب خمر نمى كند.
دوم: شراب را در كنار گناهان روشن و مسلّمى نظير قمار، بت پرستى و بخت آزمايى قرار داده است، و اين خود تأكيد ديگرى بر حرمت شرب خمر است. در روايتى مى خوانيم: «شارِبُ الْخَمْرِ كَعابِدِ وَثَن»(1)؛ (شراب خوار بسان بت پرست است).
سوم: كلمه رجس و پليدى، كه به عنوان توصيف مشروبات الكلى آمده، تأكيد ديگرى بر حرمت است.
چهارم: اين كه شرابخورى را از كارهاى شيطان معرّفى مى كند، نشانگر قبح و زشتى اين عمل پليد است.
پنجم: جمله «فَاجْتَنِبُوهُ»؛ كه دستور صريح بر ترك شرب خمر مى دهد، تأكيد بلكه تصريح ديگرى بر حرمت اين كار زشت است.
ششم: جمله «لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ»؛كه فلاح و رستگارى را در سايه ترك شرب خمر مى داند، تأكيد ششم موجود در آيه، براى حرمت شرب خمر است.
هفتم: این که می گوید: «شيطان با شرب خمر قصد دارد بين شما عداوت و كينه ايجاد كند». آيا چيزى كه ابزار و سلاح شيطان براى ايجاد عداوت و كينه بين انسانهاست حرام نيست؟ اين مطلب تأكيد مهمّ ديگرى بر حرمت شرب خمر است.
هشتم: جمله «وَ يُصَدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللهِ»؛تأكيد ديگرى بر مدّعاى ماست. چيزى كه مايه فراموشى ذكر خداست و انسان را از ياد خدا باز مى دارد نمى تواند حلال و مباح باشد.
نهم: شراب علاوه بر مفاسد فوق، انسان را از نماز نيز باز مى دارد. و اين نهمين تأكيد موجود در آيه است.
دهم: آخرين جمله «فَهَلْ اَنْتُمْ مُنْتَهُونَ»؛ (آيا خوددارى خواهيد كرد؟) دهمين تأكيد موجود در آيه شريفه براى حرمت شراب است. آيا اين همه مفاسدى كه در شراب است باعث خوددارى شما از آلوده شدن به آن نخواهد شد؟
اين آيه شريفه هم فرمان صريح حرمت شرب خمر را بيان كرده است، و هم فلسفه مادّى و معنوى اين تحريم را دربر دارد.(2)