از ديدگاه قرآن مرتكبان «قتل عمد» عذاب جاودانه دارند، آنجا كه مي فرمايد: «هركس فرد با ايمانى را از روى عمد به قتل برساند كيفر او دوزخ است، جاودانه در آن مى ماند و خداوند بر او غضب مى كند و او را از رحمتش دور مى سازد و عذاب عظيمى براى او آماده ساخته است». در اينجا چهار كيفر براى قاتلان معین شده است: 1. خلود در جهنّم. 2. غضب الهى. 3. لعن و دور ساختن از رحمت پروردگار. 4. آماده كردن عذاب عظيم براى آنان.
«اسراف» و «تبذير» به معناى وسيع كلمه از گناهان بزرگ است كه «قرآن» در مذمّت آن مى فرمايد: «مسرفان، اهل آتش اند» و در مورد «تبذير كنندگان» نيز مى فرمايد: «تبذير كنندگان هميشه برادران شياطين بوده اند». روشن است سرنوشت شياطين و برادرانشان چيزي جز گرفتار شدن در كانونِ قهر و غضب الهى يعنى دوزخ نخواهد بود.
«حُبّ دنيا»، سرچشمه همه گناهان و موجب افتادن در دوزخ است. «قرآن» مي فرمايد: «كسي كه زندگى زودگذر را بطلبد، آن مقدار كه بخواهيم به هر كس اراده كنيم از آن مى دهيم، سپس دوزخ را برايش قرار مي دهيم تا در آن بسوزد؛ در حالى كه نكوهيده و رانده است!». در جاي ديگر مي فرمايد: «آنها كه طلا و نقره را گنجينه سازند و در راه خدا انفاق نكنند، به مجازات دردناك بشارت ده، در آن روز، سكه هاى طلا و نقره را در آتش مى گذارند و با آن صورت ها، پهلوها و پشت هايشان را داغ مى كنند، اين همان چيزى است كه براى خود گنجينه ساختيد».
«كفران نعمت هاي خدا» از گناهان بزرگى است كه «قرآن» درباره آن، وعده دوزخ داده است: «آيا نديدى كسانى را كه نعمت خدا را تبديل به كفران كردند و قوم خود را به دار البوار [يعني جهنم] كشاندند و آنها به آتش جهنّم مى سوزند و [آنجا] بد قرارگاهى است». درباره اينكه منظور از نعمت خدا در اين آيه چيست؟ جمعى از مفسّران به پيروى از بعضى روايات، اين نعمت را به وجود پيغمبر اكرم(ص) و امامان(ع) تفسير كرده اند.
«قرآن» روى عذاب «کم فروشي»، تأكيد خاصى كرده و براي اهمّيّت آن يك سوره را به «مطفّفين» نامگذاري نموده است. «قرآن» درباره «كم فروشي» مي فرمايد: «واى بر كم فروشان ... آيا آنها گمان ندارند بر انگيخته مى شوند در روزى بزرگ؟ ... چنين نيست كه آنها مى پندارند مسلّماً نامه اعمال فاجران در سجّين است». در تعبيرات «قرآن» كم فروشى در سر حدّ كفر يا نوعى كفر به حساب آمده است. قابل توجه اينكه الفاظ آيه گرچه مخصوص كم فروشان و مربوط به اجناسى است كه با پيمانه و وزن خريد و فروش مي شوند؛ ولى بعيد نيست روح آيه وسعت بيشترى داشته و تمام كسانى كه در انجام وظائف الهى و اجتماعى خود كوتاهي كنند را نيز شامل شود.
«عیب جویي» و «غیبت» از گناهان كبيره است؛ زيرا آبرو و حيثيتِ افراد با ايمان را بر باد مى دهد و لذا «قرآن» وعده دوزخ به آنها داده و مى فرمايد: «واى بر هر عيبجوى غيبت كننده اى، همان كس كه اموالى را جمع آورى و شماره كرده، گمان مى كند اموالش او را جاودانه مى سازد، چنين نيست، بزودى در آتش خرد كننده پرتاب مى شود». به نظر مى رسد تمام كسانى كه ديگران را مسخره مي كنند و با نيشِ زبان و حركاتِ چشم و آبرو در پشت سر و پيشِ رو، در جستجوى پرده برداشتن از عيب افراد هستند تا حيثيتشان را بر باد دهند نيز مشمول اين آيه مي شوند.
امام علي(ع) نقل می کند که پیامبر(ص) فرمود: بعد از من مردم به وسیله اموالشان مورد آزمایش قرار می گیرند و محرمات الهی را بوسیله شبهات دروغین و هوس آلود حلال می شمرند؛ شراب را به اسم «نبیذ» می نوشند؛ رشوه را به اسم هدیه می گیرند و رباخواري را به اسم بیع انجام مي دهند.
«قرآن» تاكيد دارد كه خداوند همه اسباب معرفت را (عقل براى درك امور معقوله، چشم براى امور محسوسه و گوش براى علوم نقلى) در اختيار همگان گذارده؛ ولى بسياري از انسانها اين اسباب را به كار نمى گيرند و از آن بهره مند نمى شوند، لذا آنها از حيوانات هم پست ترند؛ چراكه اگر حيوان چيزى نمى فهمد از خود اختيارى ندارد؛ اما آنها همه اين وسائل را در اختيار دارند و امكان استفاده از آنها را دارند؛ ولى از آن بهره نمى گيرند. سرچشمه همه اين امور، «غفلت و بى خبرى» است كه در ذيل آيه 179 سوره «اعراف» به آن اشاره شده است: «اُولِئكَ هُمُ الْغَافِلُونَ».
«تكبّر» چه در برابر خالق، چه در برابر خلق و چه در مقابل حقايق، همه از اسباب سقوط در دوزخ است. «استكبار»؛ (خود برتر بينى) نيز سرچشمه اصلى بسيارى از جنايات، ظلم ها، ستم ها و حق كشى هاست و باعث مي شود تا آدمى سرانجام وارد اين كانون قهر و غضب الهي يعني دوزخ بشود.
«قرآن»، ظالمان و بيدادگران را به آتش سوزانِ جهنّم تهديد كرده است. در يكي از اين آيات مى فرمايد: «ما براى ستمگران آتشی آماده كرده ايم كه آنها را از هر سو احاطه كرده و اگر تشنه شوند و تقاضاى آب كنند آبى برايشان مى آورند همچون فلز گداخته كه صورت ها را بريان مى كند! چه نوشيدنى بدى! و چه بد محل اجتماعى؟!». در تعبير تند ديگرى آمده: «اما ظالمان هيزم آتش دوزخند!». نه تنها ظلم و ستم، ظالمان را به دوزخ مى فرستند؛ بلكه به گفته «قرآن» كسانى كه بر آنها تكيه كنند و يا جزء اعوان و انصار آنان باشند نيز مشمول همين حكم خواهند بود.
رسول الله (ص)
الصوم جنة من النار
روزه سپري در برابر آتش است
ميزان الحکمة 6 / 392