آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

فشار سياسى بر امام عسكرى(ع) و كنترل آن حضرت براى دسترسى به حضرت مهدى(عج) بسیار شدید بود؛ زیرا حضرت مهدى(عج) به جهت خطرات زیادی که خصوصاً از سوی سلاطين جور متوجه ايشان بوده، مجبور شد از انظار مخفى باشد و بدلیل قيام غيرمترقبه اش نمى تواند بيعت كسى را بر گردن داشته باشد.

گاهى «قاعده لطف» اقتضا مى كند كه امامت در سنين كودكى باشد؛ زيرا علاوه بر امتحان مردم، گروهي هم به امامت او يقين پيدا مى كنند و در ضمن مى فهمند كه امامت به لياقت است نه به سن. با وجود اين امتيازات و از آنجا كه بر هر فرد لازم است امامش را با تحقيق بشناسد، ديگر جاى هيچ شك و ترديدي باقى نمى ماند.

در مورد اماماني كه در سنين كودكى به امامت رسيده اند از امام قبل خود، به طور صريح و ضمنى سخنانی بر امامت آنها وارد شده است. محمد بن ابى نصر، محمد بن على بن بلال و عمرو اهوازى روایاتی در این مورد نقل کرده اند.

اين اشكال از كسى صادر مى شود كه بصيرتى در دين ندارد؛ زيرا آيه اى را كه مخالفان در اين باب به آن اعتماد كرده اند خاص است و شامل امام معصوم(ع) نمى شود، به جهت آنكه خداوند با برهان عقلى و دليل نقلى امامت آنان را ثابت نموده است و اين مى رساند كه امام(ع) مخاطب آيه فوق نمى باشد و از زمره اَيتام خارج است. هيچ اختلافى بين امت نيست كه آيه فوق مربوط به كسانى است كه عقلشان ناقص است و هيچ ربطى به آنان كه عقلشان به عنايت الهى به حد كمال رسيده ندارد، اگر چه كودك باشند. لذا آيه شريف شامل ائمه اهل بيت(ع) نمى شود.

«بلوغ»، رسيدن به حد رشد عقلانى و معیار مکلف شدن است. بنابراين اگر امامي در كودكى به حد اعلاى كمال و رشد برسد قطعاً مورد تكليف است و از آنجا که عقلی كامل داشته و از مقام عصمت بهره مند است هرگز كار اشتباه یا ناشايست انجام نمي دهد. نمونه آن اسلام امام علي(ع) در كودكي است كه به تأييد پيامبر(ص) رسيد و به مقام خلافت و وصايت نيز منصوب گشت.

خداوند در مواردی امامت را در کودکی قرار داد تا مردم را امتحان كند و ثابت كند امامت او از جانب خداوند است و مقام و منزلت به لياقت است نه بزرگى سن؛ و دیگر اینکه حاكمان جور و ظلم امامت آنان را باور نكرده و آنها را به شهادت نرسانند.

مسئله امامت در سنين كودكى از نظر عقلی «محال ذاتى» يا «محال وقوعى» نيست؛ زيرا خداوند متعال قادر است تمام شرايط رسالت و امامت را در كودك قرار دهد. البته این قضیه مانند معجزه است که طبق قوانین شناخته شده طبیعت محال به نظر می آید؛ لکن نبوت حضرت يحيى(ع) و عيسى(ع) بهترين شاهد صدق بر اين مدعا است.

براى «رشد عقلى» سن معينى وجود ندارد؛ چه بسا قوه عاقله کودکی، توسط خداوند به حد كافى رشد كرده باشد در حالی که سنش بسیار کم باشد. امام رضا(ع) هنگامى امام جواد(ع) را به امامت منصوب نمود که سن ایشان از سه سال تجاوز نمى كرد، به آن حضرت عرض شد: «فرزند شما سه سال بيشتر ندارد؟ حضرت فرمود: چه اشكالى دارد؟! در حالى كه عيسى(ع) نيز در سن سه سالگى حجت خدا گشت».

این فرضيه که «اعتقاد شیعیان به امامت و ولایت امامان در کودکی، با تهدید و تحمیل علماي شیعه بوده»، به طور حتم باطل است، زيرا با ورع و قداست علماي اماميه ناسازگار است و هم چنين پذيرفتنى نيست كه آنان به نادرستى بر امامت شخصى در كودكى تبانى کرده باشند؛ در حالى كه اين اعتقاد، انواع مرارتها و محروميت ها را براى آنان و سایر معتقدین به همراه داشته است.

منشأ اين اشكال كه چگونه نماز كودك پنج ساله بر جنازه امام(ع) صحیح است؟ و اشكالات مشابه اين است كه آمده اند امام را با ديگران مقايسه كرده اند و براى او امتياز خاص قائل نشده اند؛ در حالی كه امام كسى است كه امامتش با معجزه و نص ثابت شده و عقلش به عنايت الهى كامل گرديده است و به همین دلیل نباید او را با انسان های عادی مقایسه كرد.