آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«اعراف» به سرزمین بلند و مرتفعی گفته مي شود که به اطراف خود اشراف دارد و یا به تپه های بین بهشت و جهنّم اطلاق می شود كه مشرف بر هر دوي آنها است و دو گروه در آن وجود دارند كه به آنها «اصحاب اعراف» گفته مي شود: 1. افراد متحیر و ضعیف الایمانی که به خاطر اعمال و رفتار خود نه مستحقّ بهشت هستند و نه مستحقّ جهنّم. 2. گروهى كه نقش نظارتى دارند و سعى در نجات افراد متحيّر و سرگردان دارند، اين گروه تلاش مى كنند كه از طريق شفاعت، گروه اوّل را نجات داده و راهى بهشت كنند؛ و منظور از این گروه دوم در روایات، «ائمه اطهار(ع)» است.

بعضی از غمها در دل اولياء الهى نيست؛ مثل اندوهی که از ميل و رغبت به دنيا حاصل می شود و یا غمی که بابت استجابت هواها و خواسته هاى شهوانى و اميال نفسانى بر انسان مستولی می گردد. چراکه همين تقوى و عاقبت‌ انديشىِ آنهاست كه مانع از غرق شدنشان در گرداب شهوات مي شود.

«اعراف» گذرگاه سخت و صعب العبورى بر سر راه بهشت سعادت جاویدان است. صالحان و پاکان با سرعت از این گذرگاه عبور مى کنند اما افرادى که خوبى و بدى را به هم آمیختند، در این مسیر وا مى مانند. طبیعى است که سرپرستان جمعیت و پیشوایان قوم در گذرگاه هاى سخت همانند فرماندهانى که در آخر لشکر راه مى روند تا همه سپاهیان بگذرند، در آنجا توقف مى کنند تا به کمک ضعفاى مؤمنان بشتابند. بنابر این در «اعراف» دو گروه وجود دارند، ضعیفان و آلودگانى که در رحمتند و پیشوایانى که در همه حال یار و یاور ضعیفانند.
 

سرچشمه غم پرهيزكاران این است كه خود را در پيشگاه الهي مقصر مي دانند و به خاطر اين كه از عهده تكاليف الهي برنيامده اند غمگين اند. همچنین چون نمي توانند نسبت به عدم هدايت مردم و لجاجت آنها بر باطل بي تفاوت باشند غم دارند؛ مانند پيامبر(ص) که گویا خود را از این غم به هلاکت انداخته بودند. همچنين ایشان از فرو رفتن مردم در ناراحتى ها و شدائد زندگى رنج مى برند و غمگین اند.