اَلا وَ اِنَّ الْخَطایا خَیْلٌ شُمُسٌ حُمِلَ عَلَیْها اَهْلُها، وَ خُلِعَتْ لُجُمُها، فَتَقَحَّمَتْ بِهِمْ فِى النّارِ. اَلا ؤَ اِنَّ التَّقْوى مَطایا ذُلُلٌ، حُمِلَ عَلَیْها اَهْلُها، وَ اُعْطُوا اَزِمَّتَها، فَاَوْرَدَتْهُمُ الْجَنَّةَ. حَقٌّ وَ باطِلٌ، وِ لِکُلٍّ اَهْلٌ، فَلَئِنْ اَمِرَ الْباطِلُ لَقَدیماً فَعَلَ، وَلَئِنْ قَلَّ الْحَقُّ فَلَرُبَّما وَ لَعَلَّ، وَ لَقَلَّما اَدْبَرَ شَىْء فَاَقْبَلَ!
قال السید الشریف: واقول: ان فی هذا الکلام الادنى من مواقع الاحسان مالا تبلغه مواقع الاستحسان، و ان حظ العجب منه أکثر من حظ العجب به. و فیه ـ مع الحال التی وصفنا ـ زوائد من الفصاحة لا یقوم بها لسان، و لا یَطَّلع فجها إنسان، و لا یعرف ما أقوال إلا من ضرب فی هذه الصناعة بحق، و جرى فیها على عرق «و ما یَعْقِلُهَا إلا العَالِمونَ».
ترجمه
آگاه باشید! گناهان اسبهاى سرکشى هستند که اهلش را بر آنها سوار مى کنند و لجامهاى آنها برگرفته مى شود و سرانجام آنان را در دوزخ سرنگون مى کند!
آگاه باشید! تقوا و پرهیزگارى همانند مرکبهاى راهوار و رام و سریع السیر مى باشند که اهلش را بر آن سوار مى کنند و زمام آنها را به دستشان مى سپارند و آنها را به بهشت جاویدان مى رسانند حق و باطلى وجود دارد (همیشه) براى هر کدام اهل و طرفدارانى است، اگر باطل حکومت کند جاى تعجّب نیست از دیر زمانى چنین بوده است و اگر حق و پیروانش کم باشند (نگران نباشید) چه بسا افزوده گردند و بر لشگر باطل پیروز شوند (بکوشید و از فرصتها استفاده کنید چه این که) کمتر مى شود چیزى پشت کند و بار دیگر باز گردد!
مرحوم سیّدرضى به دنبال این سخن مى گوید:
در این کلام که از فصیحترین سخنان است لطایفى نهفته که جز سخن سنجان به آن نمى رسند و بیش از آنچه ما از آن در شگفتى فرو مى رویم شگفتیها از آن شگفت زده مى شوند. اضافه بر این، ریزه کارى هایى از فصاحت در آن وجود دارد که نه زبان، قادر به شرح آن است و نه هیچ انسانى به عمق آن مى رسد و نه آنچه را که من به آن اشاره مى کنم کسى جز آنان که در فصاحت پیشگامند، مى توانند درک کنند «و ما یعقلها الاّ العالمون».
* * *
