این خطبه از مهم ترین خطبه هاى نهج البلاغه است که در طلیعه این کتاب بزرگ واقع شده و از نشانه هاى بارز حسن انتخاب «مرحوم رضى» است.
این خطبه شامل یک دوره جهان بینى اسلامى است که از صفات کمال و جمال خداوند و دقایق عجیبى در این زمینه شروع مى شود، سپس به مسأله آفرینش جهان به طور کلّى و بعد از آن آفرینش آسمانها و زمین و آن گاه آفرینش فرشتگان، سپس آفرینش آدم(علیه السلام) و داستان سجود فرشتگان و مخالفت ابلیس و هبوط آدم(علیه السلام)به زمین مى پردازد.
در ادامه خطبه از بعثت پیامبران و فلسفه آن و سرانجام از بعثت پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) و عظمت قرآن مجید و اهمیّت سنّت پیامبر(صلى الله علیه وآله) سخن مى گوید و از میان دستورهاى اسلامى و به اصطلاح فروع دین، روى مسأله حج به عنوان یک فریضه عظیم الهى و فلسفه و اسرار آن انگشت مى گذارد، به طورى که توجّه دقیق به محتواى این خطبه مى تواند یک بینش جامع و کلّى نسبت به مهم ترین مسائل اسلامى به ما بدهد و بسیارى از مشکلات و پیچیدگى هایى را که در این مسائل وجود دارد، حل کند.
از یک نظر این خطبه به منزله فاتحة الکتاب در قرآن مجید است که فهرستى را از مجموعه مسائلى که در نهج البلاغه مطرح شده است به دست مى دهد; چرا که محورهاى اصلى مجموعه خطبه ها و نامه ها و کلمات قصار در این خطبه به گونه فشرده اى آمده است.
ما این خطبه را به پانزده بخش تقسیم کرده ایم و هر بخشى جداگانه مورد بررسى و تفسیر قرار گرفته، سپس در جمع بندى کلّى از مجموع آنها نتیجه گیرى مى کنیم.
