از تعبیراتى که در کلام بالا آمده، چنین استفاده مى شود که امام(علیه السلام) این سخنان را بعد از پایان جنگ جمل بیان فرموده و اشاره به سخنانى است که طلحه و زبیر و یاران آنها در آغاز جنگ بیان کرده بودند و قال و غوغایى به راه انداختند ولى سرانجام، کارى از پیش نبرده و مفتضحانه شکست خوردند و «طلحه و زبیر» جان خود را در این راه باختند.
امام(علیه السلام) مى فرماید: «آنها رعد و برقى نشان دادند ولى با این همه کارشان به سستى و شکست انجامید» (وَ قَدْ اَرْعَدُوا وَاَبْرَقُوا، وَ مَعَ هذَیْنِ الاَمْرَیْنِ الْفَشَلُ).
این تشبیه زیبا اشاره به ابرهایى مى کند که رعد و برق فراوانى ظاهر مى کنند و به مردم نوید باران پربرکتى مى دهند امّا سرانجام بى آن که قطره اى ببارد متلاشى و پراکنده مى شوند.
سپس امام(علیه السلام) مى افزاید: «ولى ما رعد (و برقى) نشان نمى دهیم تا بباریم و سیلى جارى نمى کنیم مگر این که بارانى به راه بیندازیم» (وَلَسْنا نُرْعِدُ حَتّى نُوقِعَ، وَ لا نُسیلُ حَتّى نُمْطِرَ).
اشاره به این که ما تا ضربات کارى بر پیکر دشمن وارد نکنیم نمى خروشیم و تا در میدان مبارزه کار دشمن را نسازیم سر و صدایى به راه نمى اندازیم!
در واقع این دو جمله کوتاه بیانگر دو مکتب مختلف در فعالیتهاى اجتماعى و نظامى و سیاسى است. گروهى مرد سخنند و اهل حرف، در این میدان که وارد مى شوند غوغا مى کنند; ولى به هنگام عمل جز سستى و ناتوانى و ناکامى بهره اى ندارند.
گروهى دیگر اهل کردار و عملند، سخن کم مى گویند امّا عمل بسیار دارند.
ساکت و خاموشند امّا کار آمد و قهرمان. پیامبران الهى و مردان خدا و مجاهدان راه حق از گروه دوّم بوده اند ولى اهل باطل و لشکریان شیطان غالباً در گروه اوّل جاى دارند.
در این جا نکته ظریفى است که باید به آن توجّه داشت و آن این که رعد و برق قبل از باریدن است و سیلاب بعد از آن، گروهى هستند که رعد و برقى نشان مى دهند، امّا بعداً بارانى ندارند و بدتر از آنها گروهى هستند که سیلابى راه مى اندازند بى آن که قبل از آن بارانى داشته باشند یعنى حتّى بعد از شکست و ناکامى ادّعاى پیروزى و موفّقیّت و کامیابى دارند و این هر دو از روشهاى افراد نادرست و بى منطق است. گروه اوّل مدّعیان دروغین و گروه دوّم دروغپردازان بى شرم و حیا هستند!
از بعضی روایات استفاده می شود هنگامی که رسولان علی(ع)، که برای دعوت آنها به انجام وظایف الهی و باز گشت به سوی جامعه ی مسلمین و عمل به پیمان بیعت رفته بودند، باز گشتند و حامل خبر اعلان جنگ آنها نسبت به امام(ع) بودند که با نهایت بی شرمی، با صراحت پیام داده بودند: آماده ی جنگ و مهیّای نبرد باش! و صریحاً امام(ع) را تهدید کرده بودند. امام(ع) از این پیام بر آشفت و همان گونه که در خطبه ی 22 و 174 خواهد آمد به این تهدیدهای نا بخردانه ی آنان پاسخ فرمود که هیچ کس تا کنون جرأت نداشته است مرا تهدید به جنگ و ضربات در میدان جنگ کند و تعبیر به رعد و برق خالی از باران در کلام مبارک امام(ع) اشاره به همین تهدید های تو خالی و مبارز طلبی های بی محتوا است.(1)
1. مرحوم «علامه مجلسى» در «بحارالانوار» ج 32، ص 60 و 188 ضمن روایاتى به تهدیدهاى آنان اشاره کرده است.
