قرائت قرآن و تلاوت آيات آن يكى از مهم ترين مسائل قرآن به شمار مى رود، به گونه اى كه از همان ادوار نخستين پيوسته عدّه اى عهده دار قرائت قرآن و تعليم آن بوده اند. طبقات قُرّاء شامل بزرگان صحابه چون «عبدالله بن مسعود»، «اُبَيّ بن كعب» و ...؛ و بالاخره بزرگانى که در طبقات دیگر قرار دارند. سپس در ادامه عهد تدوين قرائات آغاز شد و به دنبال آن قُرّاء سبعه تعيين گرديدند. سلسله قُرّاء و قرائات، قرن به قرن ادامه یافت تا آنكه در اوايل قرن چهارم «ابوبكر بن مجاهد»، قرائات را در هفت قرائت از هفت قارى بنام، به رسميّت شناخت.

پس از رحلت پيامبر(ص)، صحابه بر حسب دانش و شايستگى خود به جمع آورى آيات و مرتب كردن سوره هاى قرآن پرداختند؛ اما استعداد و توانايىِ آنان در انجام اين كار يكسان نبود. لذا نسخه های جمع آوری شده از نظر روش، ترتيب، قرائت و ... با یکدیگر تفاوت داشت، نهایتا اختلاف در مُصحف ها و قرائت ها، موجب اختلاف در بین مردم گردید. از این رو «حذيفة بن یمان» برای حلّ اين مشكل، از عثمان خواست كه به يكسان نمودن مصاحف و اِلزام نمودنِ مردم به قرائتِ واحد، اقدام كند كه همه اصحاب به جز «عبدالله بن مسعود»، با این اقدام موافقت کردند.

امام علی(ع) در آستانه جنگ جمل، برای آماده ساختن مردم کوفه چند بار به اين شهر پيك فرستاد، اما در هر بار ابوموسی مردم را از شرکت در جنگ منع کرده و در پاسخ اعتراض فرستادگان حضرت، اصرار داشت كه هنوز بيعت عثمان به گردن همه است. فرستادگان جريان را به امام گزارش دادند. امام(ع) در نامه اى ابوموسى را از مقامش بر کنار کرد و مالك اشتر را براى خاتمه دادن به قائله ابوموسى و بسيج مردم براى جنگ جمل به كوفه فرستاد. پس از آن بيش از دوازده هزار نفر از كوفيان براى يارى امام(ع) به سوى بصره شتافتند.

«زیاد بن نضر» از اصحاب مشهور امام علي(ع) بود که حضرت او را امیر طایفه مذحج و اشعریین قرار داد. او در نبرد صفّین فرمانده میمنه سپاه امام(ع) بود و از طرف امام(ع) ماموریت یافت به همراه عبدالله بن عباس با خوارج گفتگو نماید؛ چراکه او مردی عالم، با کمال و صاحب ایمان و عدالت بود.

امام علي(ع) توسط نیروهای اطلاعاتی خود از قصد «زیاد بن ابیه» براي خيانت در بيت المال آگاه شد و در نامه شدید اللحن به او نوشت: «صادقانه به خداوند سوگند ياد مى كنم اگر به من گزارش رسد كه از بيت المال مسلمين چيزى كم يا زياد به خيانت برداشته اى آنچنان بر تو سخت مى گيرم كه در زندگى تو را كم بهره، سنگين بار و حقير و ذليل سازد». صريح نفرمودن امام(ع) براي اين بود كه «زیاد» در عمل مجرمانه جسور نشود.

امام(ع) پس از دریافت گزارشی درباره تخلّف یکی از فرماندارانشان، در نامه اى وی را سرزنش کرده و بازخواست نموده و فرمودند: «كارى از تو به من گزارش داده شده كه اگر انجام داده باشى پروردگارت را به خشم آورده اى و پيشوايت را عصيان كرده اى و امانت خود را به رسوايى كشيده اى. به من خبر داده اند كه تو زمين هاى آباد را ويران كرده اى و آنچه از بيت المال در زير دست تو بوده است را به خيانت برگرفته و خورده اى. بنابراين حساب خويش را براى من بفرست و بدان كه حساب خداوند از حساب مردم سخت تر و برتر است».

امام سجاد(ع) مورد مدح و ستايش معاصرينش بوده، از جمله عبدالله بن عباس با جلالت شأن و سنّ بالا ايشان را تجليل مى نمود، زهرى مي گويد: «من از بنى هاشم کسى را مثل على بن الحسين(ع) نديدم و کسى را فقيه تر از او نيافتم و در مدینه افضل از او درک نکردم و على بن الحسین برتر اهل زمان خود بود». سعيد بن مسيّب مي گويد: «من کسى را افضل از على بن الحسین ندیدم هم چنین زید بن اسلم میگوید: «من در بین مسلمین با کسى مثل او مجالست ننمودم».
 

در ماه صفر، جنگ صفین آغاز شد و یازده روز طول كشيد. هر روز دو سپاه به هم یورش می بردند و تعدادی کشته می شدند تا اینکه در روز یازدهم سپاه امام بر شامیان چیره شدند و تنها يك گام به پيروزى نهايى مانده بود اما با حیله عمرو بن عاص که گفت: مردم قرآن بر نيزه کنند و بی بصیرتی عده ای از سپاه امام که فریب شامیان را خوردند، پیروزی را به نفع آنان واگذار کردند.

حداقل بيست و سه نفر از صحابه، «حديث ثقلين» را از شخص پيامبر اكرم(ص)، بدون واسطه نقل كرده اند، كه نام آنها در کتب روایی ثبت شده است. مثل: زيد بن ارقم؛ ابوسعيد خُدرى؛ جابربن عبدالله انصارى؛ حُذيفة بن اُسَيْد؛ خُزيمة بن ثابت؛ زيد بن ثابت و... .

پیش از آغاز نبرد نهروان امام علی(ع) عبدالله بن عباس را به سوی خوارج فرستاد تا دلایل مخالفت آنان را بپرسد. آنان گفتند ایرادهایی دارند که سبب کفر و آتش دوزخ می شود. نخست او نام اميرالمؤمنين را از صلحنامه محو كرد، حال اگر او اميرمؤمنين نيست، ما از مؤمنانيم و او امیر ما نیست. از سویی او حكميت را به دیگران سپرد در حالى كه ما او را صالح تر مى دانيم. هم چنین او افراد را داور در دين خدا قرار داد در حالى كه داورى مخصوص خداوند است. در نهایت او وصى پيامبر(ص) بود و حق وصيت را ادا ننمود.