در پاسخ به پرسش ياد شده، مفسّران وجوهى را يادآور شده اند: 1. اهل ايمان، در حالى كه مُشرف بر جهنّم هستند، براى مشاهده وضعيّت دردناك ستمگران و مجرمان، آنان را نظاره مى‌كنند و در حالى كه آتش جهنّم برافروخته شده و زبانه مى‌كشد و مؤمنان صحنه پرتاب طاغيان را در آتش مى‌بينند، بدون آنكه آسيبى به آنان برسد، از كنار آتش به سلامت مى‌گذرند. 2. در اين جا، تفسير دقيقترى ارائه شده كه به كلّى هرگونه شبهه ورود اهل ايمان را به دوزخ منتفى مى‌سازد و آن اين است كه «ضمير خطاب» در آيه «وَ إِن مِّنكُمْ إِلَّا وَارِدُهَا» تنها به كافران و منكران روز رستاخيز باز گردد، و اين گونه «التفات» (از غيبت به خطاب) براى افاده اختصاص است، و معناى آيه چنين مى‌شود: اين شما ـ كافران و منكران ـ هستيد كه وارد دوزخ مى‌شويد.

«قصد قربت» یکی از لوازم «عبادت» است و انجام «عبادت» براى رسيدن به پاداش و ترس از آتش دوزخ، با «قصد قربت» منافاتی ندارد؛ زیرا در سرتاسر قرآن براى تشويق مؤمنان به اطاعت پروردگار از نعمت هاى بهشتى سخن گفته شده و براى نهى از مخالفت، از عذاب هاى دوزخ انذار شده است. البته شكی نيست که اگر عبادت پروردگار تنها براى اداى شكر و شايستگى حق پروردگار باشد، عبادتى در حد بسيار اعلا انجام شده است، اما بدان معنی نيست كه طمع در جنت و خوف از عذاب و يا رسيدن به مواهب مادى، با خلوص نيت مخالفت داشته باشد.

به بیان ایشان مراتب يقين از این قرار است: 1- «عِلْمُ الْيَقين»؛ مرحله اى است كه انسان از طريق استدلال به آن راه مى يابد. 2- «عَيْنُ الْيَقين»؛ انسان از طريق شهود به آن مى رسد گويى از دور با چشم خود انوار الهى را مشاهده مى كند و صحنه هاى قيامت را مى بيند. 3- «حَقُّ الْيَقِيْن»؛ مرحله نهايى در مراتب یقین آن است كه گويى نزديك مى شود و همه چيز را لمس مى كند، انوار الهى اطراف او را احاطه مى نمايد و نسيم روح بخش بهشتى، روح او را نوازش مى كند و آتش سوزان دوزخ بر تنش اثر مى گذارد.

پیش از آغاز نبرد نهروان امام علی(ع) عبدالله بن عباس را به سوی خوارج فرستاد تا دلایل مخالفت آنان را بپرسد. آنان گفتند ایرادهایی دارند که سبب کفر و آتش دوزخ می شود. نخست او نام اميرالمؤمنين را از صلحنامه محو كرد، حال اگر او اميرمؤمنين نيست، ما از مؤمنانيم و او امیر ما نیست. از سویی او حكميت را به دیگران سپرد در حالى كه ما او را صالح تر مى دانيم. هم چنین او افراد را داور در دين خدا قرار داد در حالى كه داورى مخصوص خداوند است. در نهایت او وصى پيامبر(ص) بود و حق وصيت را ادا ننمود.

در احاديث اسلامى، روايات تكان دهنده اى در مذمّت «بخل» ديده مى شود، از جمله اينكه: «بخيل از خدا دور است، از مردم نيز دور است و به آتش دوزخ نزديك است». «نگاه كردن به بخيل، انسان را سنگدل مى كند». «بُخل و حرص با ايمان در يك قلب جمع نمى شوند». «بُخل درختى است كه در آتش دوزخ مى رويد و به همين جهت، تنها بخيلان وارد دوزخ مى شوند». «جاهل با سخاوت نزد خدا، از عابد بخيل محبوبتر است و بدترين دردها درد «بُخل» است» و ...

یکي از تهمت ها به شیعه اين است كه مى گويند: «شيعه عقيده دارد كه آتش دوزخ به مقدار كمى آنها را می سوزاند». آيا سزاوار است چنين نسبت ناروايی بدون هيچ گونه دليلی به جمعيّتى بدهند؟ به فرض اينكه شيعه و يهود چنين اعتقادى داشته باشند، آيا اين اتحاد عقيده موجب مى شود كه كسى بگويد «تشيّع» از «يهوديت» گرفته شده يا آيين يهود در مذهب شيعه خودنمايى نموده است؟!

درباره معیار شناخت گناهان کبیره و صغیره، میان دانشمندان اتفاق نظر وجود ندارد. گروهی عقیده دارند بزرگی و کوچکی گناهان نسبی است و در مقام مقایسه دو گناه با یکدیگر قابل سنجش است. اما بسیاری دیگری از دانشمندان و مفسرین، با استناد به برخی احادیث، معیار بزرگی یک گناه را میزان اهمیت آن در شرع و عقل دانسته اند و گفته اند گناهانی که به طور خاص درباره آنها وعده عذاب داده شده، بزرگ و غیر از آنها گناهان صغیره هستند.

ابو یَقظان، عمّار بن یاسر بن عامر مذحجى از پیشتازان ایمان و هجرت بود. پیامبر(ص) به پاکی و حق مدارى او گواهى داد و تأکید کرد که آتش دوزخ هرگز به او نزدیک نخواهد شد. او در زمان عمر مدتى فرماندار کوفه و در فتح برخى سرزمین ها فرمانده بود. در زمان عثمان از مخالفان جدی او بود و بارها به دستور او و به دست او کتک خورد. او در جنگ جمل فرمانده سواره نظام لشکر على(ع) و در جنگ صفین مسئول پیاده نظام کوفیان و قاریان بود و همانجا در 93 سالگی طبق سخن پیامبر(ص) توسط گروه متجاوز به شهادت رسید.

امید از عوامل بسیار سازنده در انسان است. آدمى اگر امید به نجات داشته باشد در صدد اصلاح خود بر آمده و به فکر بازگشت به سوى خدا مى افتد. شفاعت  مثل توبه  از عوامل باز بودن روزنه امید بر روى گناهکاران است.

بخشی از آیات قرآن از مجازات هاي مجرمان در قيامت سخن مى گويد كه بيشترشان جسمانى است. اگر معاد تنها جنبه روحانى داشت بايد تمام اين تعبيرات را به معانى مجازى حمل كرد كه آن هم مجوّز ندارد. در مورد مجازات هاى قيامت سخن از بادهاى كُشنده سموم و آب سوزان است، صورت هايى كه وارد آتش جهنم مى شود، درخت زقومي كه غذاى گنهكاران است، نوشابه هاى سوزاني كه به گنهكاران مي دهند و ... همه اينها نشانه روشنى براى معاد جسمانى است؛ چراكه اگر معاد تنها جنبه روحانى داشت اين گونه عذاب ها بى معنا بود.