ابن ابی الحدید در كتابش 24 روایت از بزرگان حدیث اهل سنت در فضایل حضرت علي(ع) آورده است، از جمله روايتي است كه پيامبر(ص) فرمود: «كسى كه مسرور مى شود همچون من زندگى كند و همچون من از دنيا برود و ساكن بهشت جاويدانى شود كه خداوند آن را غرس كرده پس بايد علي را بعد از من دوست دارد و دوست او را نيز دوست داشته باشد و به امامان پس از من اقتدا كند كه آنها از عترت من اند؛ از باقيمانده گِل من سرشته شدند و خداوند فهم و دانش به آنان داده است. واى بر كسانى از امت من كه آنها را تكذيب كنند و نسبت به من قطع رحم كنند! خداوند هرگز آنها را مشمول شفاعت من نكند!».

ایشان می فرماید: «ما مَحرم اسرار پيامبر خدا(ص) و ياران راستين او و گنجينه داران و درهاى علوم وى هستيم که تنها باید از درِ خانه به آن وارد شد، و هر كس كه از غير در وارد شود سارقش مى نامند!، آيات كريمه قرآن درباره آنها [پيامبر و اهل بيتش(ع)] نازل شده، آنها گنجينه هاى علوم خداى رحمانند، اگر سخن بگويند راست مى گويند و اگر سكوت كنند كسى بر آنها پيشى نمى گيرد، راهنماى جمعيّت بايد به افراد خود راست بگويد و عقل و خِرَد را حاضر سازد و از فرزندانِ آخرت باشد [دنیاطلب نباشد]؛ چرا كه از آنجا آمده و به آنجا باز مى گردد».

چند اشكال به سقیفه وارد است؛ مثلا: آن اجتماع هرگز شوراى منتخب مردم نبود و بنى هاشم و حتی همه مهاجران، نماينده اى نداشتند. در سقيفه معيار، انتخابِ اصلح نبود؛ بلکه گويى مى خواستند ميراثى تقسيم كنند لذا هر كدام مدّعى سهم بيشتر بودند. در آنجا مطلقاً سخنى از وصيت پيامبر(ص) در امر خلافت به ميان نيامد با اينكه همه مى دانستند پيامبر(ص) با حديث ثقلين، قرآن و خاندانش را نزدشان به امانت گذاشته است. آيا اين حديث شريف به حاضران سقيفه دستور نمى داد كه قبل از هر چيز به سراغ قرآن و اهل بيت(ع) بروند نه اميال و هواهاي نفساني خود؟

شواهدی در دست است که در زمان پيغمبر اكرم(ص) عده قابل توجهى از صحابه، از خواص علي(ع) و همراهان او بودند و او را امام و پيشواى خود می دانستند. آنان به نام شيعه على(ع) شناخته مى شدند و اين حقيقت را مي توان با مراجعه به كتاب هاى اهل لغت مانند نهايه «ابن اثير» و «لسان العرب» و .... بدست آورد، به تصريح آنها نام «شيعه» بر پيروان على(ع) و فرزندان او و دوستان آنها اطلاق شده، تا آنجا كه اسم خاص آنها گرديده است.

پیامبر(ص) در حدیث ثقلین مى فرمايد: «من دو جانشين را در ميان شما مى گذارم كتاب خدا ... و عترتم اهل بيتم، و همانا اين دو از يكديگر جدا نمى شوند تا در كنار حوض كوثر بر من وارد شوند». بنابراین تا زمانی که قرآن موجود است باید امام معصومى از عترت پيامبر(ص) موجود باشد و اهليت براي اقتدا و تمسك را داشته باشد. چنين شخصي مى تواند ديگران را نيز به هدايت مطلق رسانده و از مطلق گمراهى برهاند و او كسي جز حضرت مهدى(عج) نيست.

امام علي(ع) نامه اي به معاویه نوشت و تأكيد كرد: «بيعتى كه مردم در مدينه با من كردند براى تو كه در شام بودى الزام آور است، همان كسانى كه با ابوبكر و عمر و عثمان بيعت كردند با همان شرايط با من بيعت نمودند، بنابراين نه حاضران اختيار فسخ يا مخالفت با آن را دارند و نه كسى كه غايب بوده حق ردّ كردن آن را دارد». در واقع استدلال امام(ع) يك استدلال جدلى است كه مسلمات طرف مقابل را مى گيرد و با آن بر ضد وى استدلال مى كند و در اينجا معاويه كه خود را از طرفداران حكومت خلفاى پيشين مى دانست، نمى توانست چگونگى انتخاب آنها را انكار كند و اين در حالى بود كه اين گزينش به صورت كاملتر در مورد حكومت امام علي(ع) واقع شده بود.

اولا: در قرآن احکام کلیّه و عمومات و اطلاقاتى وجود دارد که بسیارى از مشکلات را مى توان با آن حل کرد. ثانیا: پیامبر(ص) طبق«حدیث ثقلین»، اهل بیت و عترت را نیز به عنوان یکى از منابع مطمئن احکام و معارف معرفى فرموده است. ثالثا: طبق روایات، قرآن ظاهر و باطنى دارد و باطن آن معانى و مفاهیمى است که تنها در اختیار پیامبر و پیشوایان معصوم قرار دارد؛ پس اگر ثقلین در کنار هم قرار گیرند، از این بخش از محتواى قرآن بهره مى گیرند.
 

حداقل بيست و سه نفر از صحابه، «حديث ثقلين» را از شخص پيامبر اكرم(ص)، بدون واسطه نقل كرده اند، كه نام آنها در کتب روایی ثبت شده است. مثل: زيد بن ارقم؛ ابوسعيد خُدرى؛ جابربن عبدالله انصارى؛ حُذيفة بن اُسَيْد؛ خُزيمة بن ثابت؛ زيد بن ثابت و... .

پيامبر(ص) «حديث ثقلين» را در موارد مختلف و به مناسبتهاى گوناگون در مدينه، ايام حج، روز عرفه، مسجد خيف (در ايام منى)، در وسط راه مكه و مدينه و در موارد ديگر بیان نموده اند. این تکرارها دليلى است روشن بر اينكه تمسك به اين دو وجود گرانمايه، مسأله اى سرنوشت ساز است که باید مسلمانان به اهميت آن آگاه شوند تا گمراه نشوند.

خطوط مهمي كه «حديث ثقلين» براي مسلمانان ترسيم كرده عبارتند از: همراهي و جدايي ناپذيري قرآن و اهل بيت(ع)، پيروى بدون قيد و شرط از آنها، معصوم بودن اهل بيت(ع) از خطا و اشتباه، همراهي آنها در تمام ادوار تاريخ با مسلمين، گمراهی براي کسی که از ایشان جدا شود و يا از آنها پيشى گیرد.