پاسخ اجمالی:
تلاوت قرآن از افضل عبادات است و كمتر عبادتى به پايه آن مى رسد؛ چرا كه اين تلاوت الهام بخش انديشه در قرآن، و انديشه و تفكّر، سرچشمه اعمال صالح است. تلاوت قرآن بايد وسيله اى براى تفكّر و تدبّر در معنى و محتواى آن باشد، و تفكّر و انديشه نيز بايد، مقدّمه عمل به قرآن گردد. آنها كه به تلاوت و حفظ قرآن قناعت مى كنند، و از «تدبّر» و «عمل» به قرآن خبرى ندارند، گرچه يكى از سه ركن را انجام داده اند، ولى دو ركن مهم تر را از دست داده و گرفتار خسارت عظيمى شده اند. نتيجه اینکه ما در مورد قرآن سه وظيفه مهم داريم: تلاوت قرآن، فهم قرآن و از همه مهم تر، عمل به قرآن.
پاسخ تفصیلی:
تعليمات اسلام روى موضوع عمل تأكيد فراوانى دارد، ولى متأسّفانه برخى مسلمانان از اسلام برداشتى ذهنى و غير عملى دارند. مثلًا درباره قرآن كه بهارش ماه مبارك رمضان است و تلاوت آن در اين ماه ثواب فراوانى دارد، فكر مى كنيم موضوعيّت با اين است كه قرآن را بارها تلاوت كنيم.
توجّه به اين نكته نداريم كه قرآن برنامه عملى مسلمانان است، قرآن نسخه حكيم است و نسخه حكيم را هرچند زياد بخوانيم، بيمارى ما مداوا و درمان نمى شود، زيرا عمل لازم است. خواندن هم لازم است، امّا خواندن مقدّمه عمل است.
برداشت ما از قرآن اين است كه الفاظش مقدّس و در ماه رمضان نازل شده و هرچه بيشتر بخوانيم ثوابش بيشتر است. در يك كلمه، خود قرائت قرآن موضوعيّت دارد، ولى غالباً نكته اصلى كه قرائت قرآن راهى به سوى عمل كردن است فراموش مى شود.
اينكه در ماه رمضان قرآن خواندن سفارش شده، علّتش اين است كه در ماه رمضان به سبب روزه، قلب انسان صاف شده و آماده پذيرش تلقينات و تبليغات است و قرآن هم بهترين تبليغ است. پس مراد اين است كه در ماه رمضان قرآن بخوانيم كه هم قلبمان آن را بپذيرد و هم هدايت و تربيت شود.
به ما گفته اند كه هرگاه به آيه «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا» رسيديد، «لبّيك» بگوييد. يعنى ما هم مخاطب ايم و اين يك موضوع تاريخى نيست كه فقط مخاطب آن اصحاب پيامبر صلى الله عليه و آله باشند.
يا هنگامى كه در قرآن به موضوع عذاب مى رسيد به خدا پناه بريد. يعنى شامل شما هم مى شود. هرگاه به آيات بهشت و نعمت هاى آن رسيديد آنها را از خدا بخواهيد؛ چنانكه امام على عليه السلام در خطبه همّام مى فرمايد: «وَ ظَنُّوا أَنَ زَفِيرَ جَهَنَّمَ وَ شَهِيقَهَا فِي أُصُولِ آذَانِهِمْ؛ پرهيزگاران كسانى اند كه وقتى قرآن مى خوانند احساس مى كنند كه صداى زفير و شهيق جهنّم بيخ گوششان است».[1] اين برداشت از قرآن موضوعيّت دارد.[2]
ما معتقديم تلاوت قرآن از افضل عبادات است و كمتر عبادتى به پايه آن مى رسد؛ چرا كه اين تلاوت الهام بخش انديشه در قرآن، و انديشه و تفكّر، سرچشمه اعمال صالح است.
قرآن خطاب به پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله مى گويد: «قُمِ اللَّيْلَ إِلاَّ قَلِيلاً * نِصْفَهُ أَوِ انْقُصْ مِنْهُ قَلِيلاً * أَوْ زِدْ عَلَيْهِ وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِيلاً؛[3] شب را جز كمى بپاخيز * نيمى از شب را [بيدار باش] يا كمى از آن كم كن * يا بر آن بيفزا و قرآن را با دقّت و تأمّل بخوان».
و خطاب به همه مسلمانان مى گويد: «فَاقْرَؤُا ما تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ؛[4] آنچه براى شما ميسّر است قرآن بخوانيد».
ولى همان گونه كه گفته شد تلاوت قرآن بايد وسيله اى براى تفكّر و تدبّر در معنى و محتواى آن باشد، و تفكّر و انديشه نيز بايد، مقدّمه عمل به قرآن گردد. چنانکه قرآن خود چنين می خواهد:
- «أَ فَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلى قُلُوبٍ أَقْفالُها؛[5] آيا آنها در قرآن تدبّر نمى كنند يا بر دلهايشان قفل نهاده شده است».
- «وَ لَقَدْ يَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّكْرِ فَهَلْ مِنْ مُدَّكِرٍ؛[6] ما قرآن را براى تذكّر آسان ساختيم آيا كسى هست كه متذكّر شود [و عمل كند]».
- «هذا كِتابٌ أَنْزَلْناهُ مُبارَكٌ فَاتَّبِعُوهُ؛[7] اين كتابى است پر بركت كه [بر تو] نازل كرديم، پس از آن پيروى كنيد».
بنابراين آنها كه به تلاوت و حفظ قرآن قناعت مى كنند، و از «تدبّر» و «عمل» به قرآن خبرى ندارند، گرچه يكى از سه ركن را انجام داده اند، ولى دو ركن مهم تر را از دست داده و گرفتار خسارت عظيمى شده اند.[8]
نتيجه اینکه ما در مورد قرآن سه وظيفه مهم داريم: تلاوت قرآن، فهم قرآن و از همه مهم تر، عمل به قرآن.[9]
منابع:
1. اعتقاد ما 2. انوار هدايت
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.