این آیه چهارمین آیه سوره تحریم است. در شأن نزول نخستین آیات سوره تحریم روایات زیادى در کتب تفسیر و حدیث و تاریخ شیعه و اهل سنّت نقل شده، که آنچه مشهورتر و مناسب تر به نظر مى رسد، به شرح زیر است:

پیامبر (صلى الله علیه وآله وسلم) گاه که نزد «زینب بنت جحش» یکى از همسرانش مى رفت، زینب از عسلى که تهیّه کرده بود، خدمت پیامبر (صلى الله علیه وآله وسلم) مى آورد. این مطلب به گوش «عایشه»، یکى دیگر از همسران پیامبر (صلى الله علیه وآله وسلم) رسید، و بر او گران آمد.

وى مى گوید: من با «حفصه»، دیگر همسر حضرت رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) قرار گذاشتیم که هر وقت پیامبر (صلى الله علیه وآله وسلم)نزد یکى از ما آمد فوراً بگوییم: آیا صمغ «مغافیر»(1) خورده اى؟ و پیامبر (صلى الله علیه وآله وسلم) مقیّد بود که هرگز بوى نامناسبى از دهان یا لباسش استشمام نشود، بلکه به عکس اصرار داشت همیشه خوشبو و معطّر باشد، ولى این صمغ مادّه اى بد بو بود و اگر این نقشه مؤثّر مى افتاد پیغمبر اکرم (صلى الله علیه وآله وسلم) از نوشیدن آن عسل خوددارى مى کرد.

به این ترتیب روزى پیامبر (صلى الله علیه وآله وسلم)نزد «حفصه» آمد، او این سخن را به پیامبر (صلى الله علیه وآله وسلم)گفت، حضرت فرمود: من «مغافیر» نخورده ام، بلکه از عسلى که نزد زینب بنت جحش بوده نوشیده ام، سوگند یاد مى کنم که دیگر از آن عسل ننوشم. (نکند زنبور آن عسل، روى گیاه نامناسبى، و احتمالا «مغافیر» نشسته باشد!) ولى این سخن را به کسى مگو (مبادا به گوش مردم برسد، و بگویند: چرا پیامبر (صلى الله علیه وآله وسلم)غذاى حلالى را بر خود تحریم کرده است؟ و یا به گوش زینب برسد و او دل شکسته شود).

ولى سرانجام حفصه راز پیامبر را فاش کرد، و بعداً معلوم شد اصل این قضیه توطئه اى بوده است. پیامبر (صلى الله علیه وآله وسلم) از این ماجرا ناراحت شد و آیات فوق نازل گشت. و چنان ماجرا را پایان داد که دیگر این گونه کارها در درون خانه پیامبر (صلى الله علیه وآله وسلم)تکرار نشود، امروز ممکن است در مسأله کوچکى باشد و فردا در مسائل مهمتر.(2)

در برخى از روایات نیز آمده است که پیامبر (صلى الله علیه وآله وسلم)بعد از این ماجرا یک ماه از همسران خود کناره گیرى کرد.(3) تا آن جا که شایعه تصمیم آن حضرت، نسبت به طلاق آن دو نفر منتشر شد، بطورى که سخت به وحشت افتادند(4) و از کار خود پشیمان شدند.

1 . «مغافیر» صمغى بود که از یکى از درختان حجاز به نام «عرفط» (بر وزن هرمز) تراوش مى کرد و بوى نامناسبى داشت.

2 . اصل این حدیث در جلد 6 «صحیح بخارى» صفحه 194 نقل شده است، و توضیحاتى که در پرانتز آمده، از کتب دیگر استفاده مى شود (تفسیر نمونه، جلد 24، صفحه 2 و 271).

3 . تفسیر قرطبى و تفاسیر دیگر، ذیل آیات مورد بحث (به نقل از تفسیر نمونه، جلد 24، صفحه 272).

4 . تفسیر فى ظلال، جلد 8، صفحه 163.