اگر بنا باشد چنین بهانه جوئى هایى، که نمونه هایى از آن گذشت، پیرامون هر آیه اى از آیات قرآن مطرح شود، روشن ترین و محکم ترین آیات توحید نیز زیر سؤال مى رود و چیزى قابل استدلال باقى نمى ماند! در حالى که ملاحظه مى کنیم که این اشکال تراشى ها و بهانه جوئى ها در تفسیر سایر آیات قرآن به چشم نمى خورد و گویا تنها به هنگام تفسیر آیات مربوط به ولایت و فضائل اهل البیت(علیهم السلام)خودنمایى مى کند!

اگر در پى علّت این برخورد دو گانه با آیات قرآن باشید، باید بگوئیم چنین اشخاصى در برابر قرآن زانوى ادب بر زمین نگذاشته اند و همچون شاگردى در صدد فرا گرفتن آنچه قرآن مى گوید نیستند! بلکه مى خواهند استاد قرآن باشند و مایلند پیشداوریهاى خود را از قرآن استخراج کنند! و این همان تفسیر به رأى است که در روایات اسلامى شدیداً مذمّت شده و تعبیرات تند و تکاندهنده اى در مورد آن دیده مى شود(1).

خوانندگان محترم! اگر بخواهیم استفاده صحیحى از قرآن، کلام وحى، یا روایات معصومین(علیهم السلام) داشته باشیم و به حقیقت برسیم باید شاگرد قرآن و احادیث باشیم و هر چه از این دو منبع مهم و غنىّ معارف اسلامى فهمیدیم بپذیریم، هر چند بر خلاف میلمان باشد. و گر نه به تفسیر به رأى و عواقب شوم آن و اشکالتراشى ها و بهانه جوئى ها و انکار مطالب بسیار روشن و واضح منتهى خواهد شد.

در روایت زیبایى سرنوشت و عاقبت این دو نوع برخورد با قرآن، چنین آمده است: پیامبر خدا (صلى الله علیه وآله) فرمود:

... مَنْ جَعَلَهُ اَمامَهُ قادَهُ اِلَى الْجَنَّةِ وَمَنْ جَعَلَهُ خَلْفَهُ ساقَهُ اِلَى النّارِ(2)

... کسى که قرآن را رهبر و امام خویش قرار دهد (و در برابر آن زانوى شاگردى بزند) قرآن او را به سوى بهشت رهنمون خواهد بود و کسى که خود را امام و جلودار قرآن قرار دهد (و پیشداوریهاى خود را بر قرآن تحمیل کند) او را به سمت جهنّم سوق خواهد داد.

حقیقتاً این روایت براى کسانى که تفسیر به رأى مى کنند تکاندهنده است.

 

1 . مشروح مباحث تفسیر به رأى را در کتاب «تفسیر به رأى» نوشته حضرت آیة الله العظمى مکارم شیرازى «مدّ ظلّه» مطالعه فرمائید.

2 . بحارالانوار، جلد 74، صفحه 134 .