«اَجَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ کَمَنْ آمَنَ بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الاْخِرِ وَجاهَدَ فى سَبیلِ اللهِ لا یَسْتَوُونَ عِنْدَاللهِ» ـ آیا سیراب کردن حجّاج و عمران و آباد کردن مسجدالحرام را مانند کسى قرار مى دهید که ایمان به خدا و روز قیامت داشته و در راه خدا جهاد مى کند؟» از تعبیر آیه شریفه معلوم مى شود که چنین مقایسه اى انجام شده و کسى «سقایة الحاج» و «عمارة المسجدالحرام» را در ردیف «ایمان به خدا» و «جهاد در راه خدا» دانسته است ـ که شرح آن گذشت ـ ولى خداوند متعال این مقایسه را صحیح نمى داند و «ایمان به خدا و قیامت» و «جهاد فى سبیل الله» را قابل مقایسه با «سقایة الحاج» و «عمارة المسجدالحرام» نمى داند. چرا که بدون شک ایمان و جهاد، برتر از آن دو است.
«وَ اللهُ لا یَهْدِى الْقَوْمَ الظّالِمینَ» ـ خداوند گروه ظالم را هدایت نمى کند». شاید این تعبیر اشاره به این باشد که نه تنها مقایسه مذکور صحیح نمى باشد و «ایمان» و «جهاد» برتر از «سقایة الحاج» و «عمارة المسجدالحرام» است، بلکه این مقایسه، نوعى ظلم و ستم به کسى است که سبقت در ایمان به خدا و روز قیامت و جهاد فى سبیل الله داشته است.
«اَلَّذینَ آمَنُوا وَهاجَروُا وَ جاهَدوُا فى سَبیلِ اللهِ بِاَمْوالِهِمْ وَ اَنْفُسِهِمْ اَعْظَمُ دَرَجَةً عِنْدَ اللهِ وَ اُولئِکَ هُمُ الْفائِزُونَ» ـ کسانى که ایمان آورده اند و علاوه بر آن، جهت حفظ ایمان خویش و گسترش آن، سختى هجرت را بر خویشتن خریده اند و با مال و جان خویش در راه خداوند و اعتلاى نام و گسترش دین او جهاد نموده اند، درجاتشان در پیشگاه خداوند بالاتر است و چنین افرادى رستگار و پیروز هستند».
خداوند پس از این که در آیه اوّل اصل آن مقایسه را رد مى کند و آن را نوعى ظلم تلقّى مى نماید، در این آیه تصریح مى کند که ایمان و هجرت و جهاد، مهم تر و باارزش تر مى باشد.
«یُبَشِّرُهُمْ رَبُّهُمْ بِرَحْمَة مِنْهُ وَ رِضْوان» ـ خداوند متعال پس از مردود دانستن مقایسه بین «ایمان» و «جهاد» و «هجرت» از یک سو، و «سقایة الحاج» و «عمارة المسجدالحرام» از سوى دیگر، و تصریح بر این که سه امر اوّل ارزشمندتر است، در دو آیه بعد به کسانى که اهل ایمان و جهاد و هجرت هستند، بشارت هایى مى دهد. به این بشارت ها توجّه کنید:
1 ـ خداوند به این انسان ها بشارت رحمت خویش و قرب الى الله را مى دهد.
2 ـ دومین بشارت معنوى براى این افراد خشنودى خداوند است، و چه نعمتى بالاتر از این که انسان بداند محبوبش از او خشنود و راضى است.
3 ـ «وَجَنّات لَهُمْ فیها نَعیمٌ مُقیمٌ خالِدینَ فیها اَبَداً» ـ پاداش سوم آن ها باغ هایى از بهشت است (توجّه داشته باشید که تعبیر به باغ ها شده است، نه یک باغ) که انواع نعمت هاى زائل نشدنى در آن وجود دارد. یکى از مشکلات و معایب نعمت هاى دنیا ناپایدارى آن است; امّا نعمت هاى جهان آخرت متزلزل و ناپایدار نیست.
«اِنَّ اللهَ عِنْدَهُ اَجْرٌ عَظیمٌ» ـ آیا این جمله اشاره به نعمت دیگرى است که خداوند براى اهل ایمان و جهاد و هجرت در نظر گرفته است; نعمتى که علاوه بر قرب الى الله و خشنودى خداوند و باغ هاى بهشت است; نعمتى که نه به فکر انسان مى رسد و نه کسى قدرت توصیف و شرح آن را دارد، بدین جهت به صورت سربسته بیان شده است؟ یا اشاره به نعمت هاى سه گانه سابق دارد و تأکید بر آن هاست؟ هیچ یک از دو احتمال فوق بعید نیست.
