علماء اهل تسنّن تفسیرهاى مختلفى در این زمینه ارائه داده اند، که هیچ کدام متناسب با آیه نیست. به چند نمونه آن توجّه کنید:
1 ـ از جمله گفته اند که منظور از «قربى» محبّت و مودّت اهل بیت پیامبر است; ولى مودّتى خالى از ولایت و امامت و خلافت! و تنها علاقه ظاهرى به خاندان پیامبر(صلى الله علیه وآله) و اهل بیت پاک آن حضرت!
امّا آیا مى توان این دوستى ساده را همطراز رسالت دانست؟
آیا محبّت معمولى بدون ولایت و امامت، مى تواند اجر رسالت و معادل آن باشد؟
علاوه بر این، چطور پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) تقاضاى اجر رسالت (به معنایى که شما مى گویید) کرده است؟ در حالى که هیچ کدام از پیامبران پیشین چنین تقاضایى نداشتند، بلکه اجر خویش را از خدا مى خواستند. بنابر این، تفسیر فوق قابل پذیرش نیست.
2 ـ برخى دیگر «قربى » را به کارهاى نیک، که انسان را به خداوند نزدیک مى کند، تفسیر کرده اند، بنابر این «مودّت قربى » به معناى عشق به کارهاى خوب است; دوست داشتن نماز، روزه، حج، جهاد، صله رحم، احترام به بزرگان و دیگر کارهاى خوب، اجر و مزد رسالت محسوب مى شود!
3 ـ برخى گفته اند «فى» در آیه مودّت به معناى «لام» است، در این صورت معناى آیه چنین مى شود: «اجر و پاداش رسالت من این است که مرا دوست داشته باشید; چون خویشاوند شما هستم!» سپس شجرنامه مفصّلى براى این منظور درست کرده اند و نسبت همه قبیله هاى عرب به پیامبر(صلى الله علیه وآله) را بیان کرده اند، که همه بنوعى منسوب به پیامبر(صلى الله علیه وآله)بوده اند!
ولى اشکال این تفسیر روشن است; چون:
اوّلا : استعمال «فى» به معناى «لام» بسیار کم و نادر است و دلیل و شاهدى بر این که در آیه فوق بدین معنى باشد نداریم.
ثانیاً : دوستى شخصى پیامبر(صلى الله علیه وآله)همسنگ نبوّت و رسالت نیست، و مزد رسالت باید متناسب با خود رسالت باشد.
آیا این جمله که: «مرا دوست داشته باشید و اذیّت نکنید چون خویشاوند شما هستم» همسنگ و همطراز رسالت است؟
آیا این تفسیر باعث اُفت معناى بلند آیه شریفه نمى شود؟
4 ـ تفسیر دیگر، که از تفسیر فوق سست تر مى باشد، این است که: «خویشاوندان خود را دوست داشته باشید; اجر رسالت پیامبر مودّت خویشاوندان خودتان است!» انسان دوست دارد باور نکند این گونه تفاسیر را افراد دانشمندى ارائه داده اند، ولى متأسّفانه چنین است!
بطلان این نظریّه روشن تر از آن است که احتیاج به جواب داشته باشد. آیا دوستى خویشاوندان، همسنگ و همطراز با رسالت است؟ آیا مودّت اقرباء خویشتن، استمرار نبوّت محسوب مى شود؟!
آرى، هنگامى که سطحى نگر باشیم و اسیر پیشداوریهاى خود شویم، اینگونه گرفتار اشتباهات واضح و آشکار مى گردیم.
آیا حقیقتاً این تفسیر و تفسیر گذشته، تناسب و سازگارى با آیه شریفه دارد و یا اگر به دست کسى که کمترین آگاهى از ادبیّات عرب دارد، داده شود بزودى نامأنوس بودن آن را متوجّه مى شود. بدین جهت خود این دانشمندان هم اعتراف مى کنند که این نوع تفسیرها مجازى و غیر حقیقى، یا از قبیل استثناء منقطع است، که آن هم نوعى مجاز است!
چرا آیه قرآن را به شکلى تفسیر کنیم که گرفتار معناى غیر حقیقى و مجازى شویم؟ چرا مودّت قربى را به ولایت و امامت تفسیر نکنیم، که از هر جهت با آیه محلّ بحث و سایر آیات مرتبط با آن هماهنگى دارد؟!
