مؤذّن، که در آیه 44 سوره اعراف بدان اشاره شد، کیست؟ این پیام آور الهى که بر بهشت و جهنّم و قیامت سلطه دارد چه شخصى است؟ این شخص که همگان صدایش را مى شنوند و با سخن او گفت و گوى بهشتیان و جهنّمیان پایان مى یابد، چه کسى مى تواند باشد؟

پاسخ : روایات متعدّدى در منابع شیعه و اهل سنّت وجود دارد که مؤذّن را به حضرت على (علیه السلام) تفسیر کرده است، به عنوان نمونه به چند منبع اشاره مى کنیم:

1 ـ حاکم حسکانى، دانشمند حنفى اهل تسنّن، در شواهد التّنزیل، از محمّد حنفیّه، از حضرت على (علیه السلام) چنین نقل مى کند:

«أنـَا ذلِکَ الْمُؤذِّنُ; پیام آور الهى در روز قیامت من هستم.»

وى روایتى نیز از ابن عبّاس نقل مى کند; او مى گوید: «على (علیه السلام)در قرآن نام هایى دارد، که مردم با آن آشنا نیستند، یکى از آن نام ها «مؤذّن» است». ابن عبّاس هر چند این روایت را به پیامبر (صلى الله علیه وآله وسلم) نسبت نداده; ولى حتماً از آن حضرت شنیده است.(1)

2 ـ حافظ ابوبکر ابن مردویه در کتاب المناقب نقل کرده است که مؤذّن على(علیه السلام)است.(2)

3 ـ آلوسى، یکى از مفسّران معروف اهل سنّت، در تفسیر روح المعانى از ابن عبّاس نقل مى کند که گفته است:

«اَلْمُؤَذِّنُ عَلِىٌّ کَرَّمَ اللهُ وَجْهَهُ; مؤذّن حضرت على (علیه السلام) است.»(3)

4 ـ شیخ سلیمان قندوزى، نویسنده کتاب ینابیع المودة، نیز در کتابش نقل مى کند که منظور از مؤذّن حضرت على (علیه السلام)است.(4)

5 ـ میرمحمّد صالح کشفى ترمذى نیز همین مطلب را در مناقب نقل کرده است.(5)

1 . به نقل از احقاق الحق، جلد 3، صفحه 394.

2 . به نقل از احقاق الحق، جلد 3، صفحه 393.

3 . روح المعانى، جلد 8، صفحه 107 (به نقل از احقاق الحق، جلد 3، صفحه 393).

4 . ینابیع المودّة، صفحه 101 (به نقل از احقاق الحق، جلد 3، صفحه 393).

5 . مناقب مرتضوى، صفحه 60 (به نقل از احقاق الحق، جلد 3، صفحه 393).