اشکال دیگرى که فخر رازى و دیگران مطرح نموده اند این است که:
«اگر ولایت در این آیه شریفه به معناى سرپرستى و صاحب اختیار بودن و امامت و رهبرى باشد، ولایت على (علیه السلام) در حال حیات پیامبر (صلى الله علیه وآله) چه معنایى دارد؟ زیرا بر فرض ثبوت این معنى براى علىّ بن ابى طالب(علیه السلام)، ولایت بعد از رحلت پیامبر براى او ثابت مى شود، ولى در زمان حیات پیامبر (صلى الله علیه وآله) چنین ولایتى براى او ثابت نیست، امّا اگر ولایت را به معناى دوستى و نصرت بگیریم هیچ اشکالى ندارد، زیرا على حتّى در زمان پیامبر دوست و یار مؤمنان بوده است!».
پاسخ : جواب این اشکال هم روشن است، زیرا ولایت ولىّ و وصىّ و خلیفه و جانشین همواره بالقوّه بوده نه بالفعل و اساساً این مطلب در درون این کلمات نهفته است; حضرت زکریّا(علیه السلام) که از خداوند فرزندى طلب مى کند تا ولىّ و جانشین و وارث او باشد و خداوند نیز خواسته اش را اجابت نموده و یحیى را به او مى دهد، آیا یحیى در زمان حیات پدر، وارث و ولىّ و جانشین اوست. یا پس از رحلت پدر؟ روشن است که این امور بعد از مرگ پدر است.
این مسأله یک امر عرفى و عقلائى است; کسانى که وصیتنامه مى نویسند و براى خود وصى تعیین مى کنند، آیا براى وصى، قبل از مرگ خویش ولایت و اختیارى قائل مى شوند، یا اینها مربوط به پس از مرگ است؟ آقاى فخر رازى حتماً وصیت نامه داشته است و براى خود وصى انتخاب کرده است، آیا وصىّ او در زمان حیاتش جانشین او بوده است، یا بعد از مماتش!؟ از این بالاتر، تمام زمامداران دنیا براى خویشتن خلیفه و جانشینى تعیین مى کنند، ولى هیچ کدام از آنها در حیات زمامدار فعلى، قدرتى ندارند، بلکه قدرت و اختیارات آنها براى پس از مرگ زمامدار فعلى است.
بنابراین ولایت در آیه شریفه به معناى صاحب اختیار و سرپرست و امامت امّت است، ولى تمام این معانى بعد از رحلت پیامبر (صلى الله علیه وآله) براى على (علیه السلام) فعلیّت پیدا مى کند.
علاوه بر این، مسأله تعیین جانشینى پیامبر اختصاص به این آیه ندارد، بلکه پیامبر اسلام (صلى الله علیه وآله) در طول دوران بیست و سه ساله پیامبرى اش بطور مکرّر مسأله خلافت على (علیه السلام) را مطرح کردند، که اوّلین نمونه آن داستان حدیث یوم الدّار است.
پیامبر (صلى الله علیه وآله) پس از سه سال تبلیغ مخفیانه و غیر علنى، دست به تیلیغ علنى و آشکار زد و در اوّلین گام، سران قریش را به ضیافتى دعوت کرد و پس از ضیافت رسالت خویش را مطرح نمود و در پایان فرمود:
أَیُّکُمْ یُوازِرُنِی عَلى هـذَا الْاَمْرِ
کدام یک از شما در این مسؤولیّت مهم مرا کمک خواهید کرد!؟
کسى جز على جواب مثبت نداد، پیامبر در همان مجلس فرمود:
«اَنْتَ وَصِیّى; تو وصى و جانشین من خواهى بود.»
در حالى که پیامبر هنوز زنده بود، وصى و جانشین براى چه مى خواست!؟
نتیجه این که، این قبیل اشکالات، که جواب روشنى دارد، در واقع بهانه جویى است!
