شاید بعضى تصوّر کنند که «اوّل المؤمنین» بودن امتیازى محسوب نمى شود و تفاوتى بین کسى که قبل از همه ایمان مى آورد، با کسانى که پس از وى به صفّ مؤمنان مى پیوندند وجود ندارد. ولى انصاف آن است که تفاوت بسیارى بین این دو مى باشد. براى روشن تر شدن این مطلب، داستان «ساحران فرعون» را با هم مرور مى کنیم:
فرعون براى شکست حضرت موسى (علیه السلام) دستور داد که تمام جادوگران از سراسر مصر جمع شوند و در روز موعود به مبارزه با آن حضرت بشتابند. وى به آن ها وعده هاى فراوان داد که مهمترین آن ها این بود که: «آن ها جزء مقرّبان درگاه فرعون خواهند شد.
فرعون همه چیز را براى روز موعود آماده کرد و اطمینان داشت که پیروز خواهد شد. روز موعود فرا رسید; ابتدا ساحران فرعونى وسایل سحر خود را افکندند و مردم را با سحر و چشم بندى ترساندند و در حیرت عجیبى فروبردند!
سپس حضرت موسى (علیه السلام) به فرمان خداوند عصاى خویش را به سمت جادوى جادوگران فرعون انداخت، ناگاه آن عصا تبدیل به مار عظیمى شد و تمام وسایل جادوگران را بلعید! جادوگران که دریافته بودند این کار حضرت موسى، مانند کار جادوگران نیست و او از ناحیه خداوند تأیید شده است، همگى بى اختیار به سجده افتادند و گفتند:
«آمَنّا بِرَبِّ الْعالَمینَ; ما به پروردگار جهانیان ایمان آوردیم.»
ایمان ساحران فرعون به حضرت موسی ــ که به منظور شکست او جمع شده بودند ــ بسیار مؤثّر بود و باعث پیشرفت عجیبی در آیین حضرت موسی شد و ضربۀ سهمگینی بر فرعون و فرعونیان وارد کرد؛ زیرا وقتی مردم می دیدند کسانی که خود اهل سحر و جادو هستند و بخوبی «معجزه» را از «سحر» تشخیص می دهند، به حضرت موسی به عنوان پیامبر خدا ایمان آورده اند، مردم نیز به دنبال ساحران به موسی می پیوستند. فرعون وقتی این صحنۀ شگفت انگیز را دید، شروع به تهدید و إرعاب جادوگران دیروز و مسلمانان و مؤمنان امروز کرد. فرعون آن ها را به سخت ترین شکنجه ها تهدید کرد؛ از جمله گفت:
«لَاُقَطِّعَنَّ اَیْدِیَکُمْ وَ اَرْجُلَکُمْ مِنْ خِلاف ثُمَّ لَاُصَلِّبَنَّکُمْ اَجْمَعینَ; سوگند مى خورم که دست ها و پاهاى شما را به طور مخالف [دست راست با پاى چپ، یا دست چپ با پاى راست] قطع مى کنم; سپس همگى را به دار مى آویزم!»
ولى نور ایمان تمام این عذاب ها و شکنجه را براى آن ها آسان کرده بود. لهذا براى هرگونه عذاب و شکنجه اى اعلام آمادگى کردند و گفتند:
«اِنّا نَطْمَعُ اَنْ نَغْفِرَ لَنا رَبُّنا خَطایانا اَنْ کُنّا اَوَّلَ الْمُؤْمِنینَ; ما امیدواریم که پروردگارمان خطاهاى ما را ببخشد، چرا که ما نخستین ایمان آورندگان بودیم.»
از این آیات استفاده مى شود که «اوّل المؤمنین» بودن امتیاز بزرگى است. به گونه اى که کفّاره تمام گناهان سابق مى شود، و دلیل آن هم روشن است، زیرا همه کس شهامت ندارد اوّل المؤمنین شود; خطرها، ترس ها، ضررها و دیگر امور غالباً براى کسانى است که در صفّ مقدّم مؤمنین قرار دارند، بدین جهت اوّل المؤمنین بودن پاداش مهمّى دارد.
حضرت على (علیه السلام) که در بین مسلمانان اوّل المؤمنین است، نیز امتیاز خاصّ و ویژه اى دارد. شجاعت و شهامت آن حضرت باعث شد وقتى دعوت پیامبر را شنید و تشخیص داد که این دعوت، پیام خدا است، و به آیات قرآن مجید گوش فراداد، درنگ نکرد و بى درنگ به عنوان اوّل المؤمنین ایمان آورد.
شیعیان آن حضرت نیز باید به هنگام مفاسد و آلودگى ها صف شکن باشند و حتّى اگر همراه و یاورى ندارند به تنهایى به مبارزه با مفاسد و ناپاکى ها بپردازند و اوّلین آمرین به معروف و ناهین عن المنکر باشند. جوانان عزیزى که در مجالس جشن و سرور شرکت مى کنند، اگر مشاهده کردند که مجلس آلوده به گناه است و اهل مجلس حاضر نیستند از گناه دست بردارند، نباید همرنگ جماعت شوند، که در این جا همرنگ جماعت شدن رسوایى است، بلکه باید مجلس گناه را ترک کنند و همه ملامت ها و مذمّت ها را به خاطر رضاى خداوند با جان و دل پذیرا باشند.
پیروان و شیعیان امیرالمؤمنین (علیه السلام) نباید در طىّ مسیر و راه على از تنهایى بترسند، چرا که آن حضرت فرمود:
«لا تَسْتَوْحِشُوا فى طَریقِ الْهُدى لِقِلَّةِ اَهْلِه; در راه حقّ از کمى همراهان وحشت نداشته باشید.»
خلاصه این که «اوّل المؤمنین» هم شجاعت بیشتر، هم معرفت فزونتر، و هم قدرت شکستن قید و بندهاى تقلید از نیاکان را باید داشته باشد و تمام این ها در وجود حضرت على (علیه السلام) جمع بود.
ساحران فرعونى با ایمان به حضرت موسى و قرار گرفتن در صف اوّل مؤمنینِ به آن حضرت، نه تنها از ظلمت و تاریکى کفر و شرک رهایى یافتند، بلکه در صفّ شهیدان قرار گرفتند. آرى، آن ها صبح هنگام در صفّ انصار فرعون، و شب هنگام در صفّ شهیدان بودند. زیرا فرعون تهدیدش را عملى کرد و همه آن ها را با وضع أسفبارى به شهادت رساند.
این نکته نیز قابل توجّه است که ایمان مؤمنین بعد، مرهون ایمان اوّل المؤمنین است; بدین جهت قسمت عمده اى از یاران و مؤمنان به حضرت موسى، بر اثر ایمان و شهادت همین ساحران به آیین توحید گرویدند و این یکى از آثار فراوان خون شهید است.
