علماء و دانشمندان فراوانى، از شیعه و اهل سنّت، معتقدند که آیه مورد بحث مربوط به حضرت على (علیه السلام)مى باشد. و این مطلب را بطور گسترده در کتاب هاى خویش نقل کرده اند، به گونه اى که این داستان به سر حدّ تواتر رسیده است; یعنى بقدرى زیاد نقل شده که جایى براى انکار آن وجود ندارد.
خلاصه داستان لیلة المبیت بدین شرح است:
هنگامى که دشمنان اسلام و مشرکان لجوج و سرسخت مکّه، از ناحیه پیامبر اسلام (صلى الله علیه وآله وسلم) احساس خطر کردند و نقشه ها و توطئه هاى دیگر آنان کارساز نشد، تصمیم نهایى را گرفتند و سه برنامه بسیار خطرناک براى مقابله با آخرین پیامبر خدا در نظر گرفتند; آن ها گفتند:
«پیامبر اسلام را یا باید به قتل برسانیم، و یا او را به زندان ابد بیفکنیم تا با هیچ کس ارتباط نداشته باشد، و یا به خارج از سرزمین حجاز تبعید نماییم!»
قرائن و شواهد نشان مى دهد که بالاخره گزینه اوّل، که خطرناکترین گزینه هاى سه گانه بود، انتخاب شد و براى عملى کردن این توطئه خطرناک از چهل قبیله عرب کمک خواستند. از هر قبیله اى شمشیر زنى قهرمان و ماهر حاضر شد. شب هنگام چهل شمشیر زن آماده نبرد، اطراف خانه پیامبر اسلام (صلى الله علیه وآله وسلم) را محاصره کردند و از بالاى دیوار منزل، یا روزنه هاى در ورودى، بستر آن حضرت را زیر نظر داشتند تا در موقع مناسب وارد منزل شوند و آن حضرت را به قتل برسانند!
خداوند به وسیله پیک وحى پیامبرش را از توطئه مشرکین آگاه کرد; پیامبر تصمیم گرفت از مکّه خارج شود. پیامبر اسلام (صلى الله علیه وآله وسلم) براى این که از این توطئه خطرناک و نقشه شیطانى جان سالم به در برد، باید دو کار انجام دهد:
نخست این که، بر خلاف جهت مدینه حرکت کند، یعنى به جاى این که به سمت شمال مکّه، که به مدینه ختم مى شود برود، به طرف جنوب مکّه حرکت کرد، تا اگر افرادى از دشمن متوجّه خروج آن حضرت از مکّه شدند نتوانند او را بیابند و دستگیر نمایند.
دوم این که، باید شخصى به جاى پیامبر اسلام در بستر او بیارامد، تا دشمن متوجّه غیبت پیامبر و خروج آن حضرت از مکّه نگردد.
بدین منظور به على (علیه السلام) فرمود: «تو باید امشب به جاى من در بسترم بخوابى» على (علیه السلام)عرض کرد: «اگر من در بستر شما بخوابم، آیا شما از دست دشمنان اسلام نجات خواهید یافت و به سلامت به مدینه خواهید رسید؟» حضرت فرمود: بله، على (علیه السلام) به نشانه شکرانه سلامت وجود خلیفه خداوند در زمین، سر به سجده مى ساید. مى گویند این نخستین سجده شکر در شریعت مقدّس اسلام بود.
پیامبر (صلى الله علیه وآله وسلم) پس از این که على (علیه السلام)را به جاى خویش نهاد، با لطف و عنایت خداوند از مکّه خارج شد و برخلاف جهت مدینه به سمت جنوب مکّه حرکت نمود و در غار ثور مأوا گزید و پس از یأس دشمن از یافتن آن حضرت، به سوى مدینه حرکت کرد و به سلامت به مدینه رسید.
بدون شک لیلة المبیت شب بسیار حسّاس، خطرناک و سرنوشت سازى براى اسلام بود و قهرمان این شب پر مخاطره کسى جز حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام)نبود. هنگامى که پیامبر به سمت مدینه حرکت مى کند، خداوند متعال در بین راه مکّه و مدینه آیه محلّ بحث را در شأن ایثار و فداکارى بى نظیر على (علیه السلام) بر پیامبر اسلام (صلى الله علیه وآله وسلم)نازل مى کند.
