سؤالات مختلفى پیرامون آیه تطهیر مطرح شده است، که چند نمونه آن را مطرح نموده، به پاسخ آن مى پردازیم:
سؤال اوّل : حدّاکثر چیزى که آیه تطهیر دلالت بر آن دارد، عصمت اهل البیت، یعنى على، فاطمه، حسن و حسین(علیهم السلام) و در رأس آنها پیامبر(صلى الله علیه وآله) است، ولى آیه فوق هیچ ارتباطى به مسأله ولایت و امامت ندارد.
به عبارت دیگر، بحث ما پیرامون آیاتى است که دلالت بر ولایت و امامت امیرالمؤمنین(علیه السلام) دارد و آیه فوق دلالت بر این امر ندارد، بلکه نهایت چیزى که دلالت دارد عصمت اهل البیت است. چرا به این آیه استدلال کرده اید؟
پاسخ : اگر مقام عصمت براى اهل البیت(علیهم السلام) ثابت شود، امامت هم همراه آن است; زیرا همانگونه که گذشت، امام مطاع بى قید و شرط است و اطاعت از امام بدون هیچ قید و شرطى بر همه واجب است و اطاعت بى قید و شرط براى غیر معصوم ممکن نیست، پس امام باید معصوم باشد. و از سوى دیگر اگر قرار شود امامى انتصاب یا انتخاب شود، با وجود معصوم نباید به سراغ غیر معصوم رفت.
خداوند در آیه 124 سوره بقره، که در مورد حضرت ابراهیم(علیه السلام) است، در مقام پاسخ به تقاضاى امامت حضرت ابراهیم(علیه السلام) و پس از این که آن حضرت امتحانات سخت و مشکلى را پست سر مى گذارد، او را به امامت نصب مى کند، و پس از وصول به پیامبرى و اولوالعزمى و خلیل الرّحمن بودن، منصبى بالاتر به نام امامت به او مى دهد. ولى در مقابل تقاضاى آن حضرت براى استمرار امامت در نسل و ذریّه اش مى فرماید:
«لا یَنالُ عَهْدى الظَّالِمینَ; عهد امامت من به ظالمین نمى رسد.»
و بدینسان عصمت را جزء لاینفکّ امامت مطرح مى کند و کسانى که حتّى قبل از امامت آلوده به ظلم شده اند را شایسته امامت نمى داند.
سؤال دوم : قبول داریم که هر امامى باید معصوم باشد; ولى آیا هر معصومى امام است؟ مگر حضرت زهراء(علیها السلام) معصوم نبود، پس چرا امام نشد؟
پاسخ : عصمت در میان زنان ملازم با امامت نیست; ولى در بین مردان ملازم است ولهذا معصومى غیر از پیامبران و ائمّه(علیهم السلام) در بین مردان جهان سراغ نداریم!
سؤال سوم : در مباحث قبل گفته شد که اختلاف ضمیرهاى آیه تطهیر با آیات قبل و بعد آن، که در مورد زنان پیامبر(صلى الله علیه وآله) نازل شده است، سبب مى شود که مخاطب آیه تطهیر اشخاصى دیگر غیر از همسران پیامبر باشند، در حالى که شبیه این اختلاف ضمیرها را در داستان فرزند دار شدن حضرت ابراهیم(علیه السلام) در کهولت سن داریم، ولى در عین حال همسر آن حضرت هم مخاطب آیه هست. در آیه 73 سوره هود مى خوانیم:
قـالُوا أَتَعْجَبینَ مِنْ أَمْرِ اللهِ رَحْمَتُ اللهِ و بَرَکـاتُهُ عَلَیْکُمْ أَهْلَ الْبَیْتِ إِنَّهُ حَمِیدٌ مَجِیدٌ
(فرشتگان) گفتند: «آیا از فرمان خدا تعجّب مى کنى؟! این رحمت خدا و برکاتش بر شما خانواده است; چرا که او ستوده و والاست.
طبق این آیه، همسر حضرت ابراهیم مخاطب ضمیر مذکّر «علیکم» مى باشد.
پاسخ : مخاطب جمله «اتعجبین» فقط همسر ابراهیم است، بدین جهت فعل بصورت مفرد مخاطب مؤنّث آمده است، ولى مخاطب «علیکم» تمام خانواده حضرت ابراهیم، از زن و مرد است، در حالى که مخاطب آیه تطهیر، طبق ادلّه اى که گذشت، زنان پیامبر نمى توانند باشند، نه مستقلا و نه در کنار پنج تن آل عبا.
سؤال چهارم : اگر مخاطب آیه تطهیر فقط پنج تن آل عبا(علیهم السلام) هستند، پس چرا این آیه در لابه لاى آیات مربوط به همسران پیامبر قرار گرفته است؟
پاسخ : همانگونه که علاّمه طباطبائى و دیگران فرموده اند، آیات قرآن همگى با هم نازل نشده است، حتّى گاهى جمله هاى یک آیه نیز یک مرتبه نازل نمى گشت. بلکه آیات قرآن بر حسب نیازها و حوادث نازل مى شد; بنابر این، امکان دارد که داستان زنان پیامبر(صلى الله علیه وآله) در برهه اى از زمان مطرح شده باشد و به دنبال آن آیات مربوطه نازل گشته باشد و پس از مدّتى داستان اصحاب کساء و تقاضاى پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) مبنى بر تطهیر اهل البیت مطرح و به دنبال آن آیه تطهیر نازل شده باشد و سپس آیات دیگر متناسب با ظروف خاصّ و حوادث مخصوصى نازل شده باشد. بنابر این، لازم نیست تمام آیات قرآن پیوند خاصّى با یکدیگر داشته باشند.
نتیجه، این آیه تطهیر هم دلالت بر عصمت پنج تن آل عبا(علیهم السلام) دارد و هم ولایت حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) از آن استفاده مى شود.
* * *
