سؤالات مختلف و متعدّدى پیرامون این آیه شریفه مطرح شده که مهمترین آنها، سه سؤال است. به این سؤالات و پاسخ آن توجّه کنید:
سؤال اوّل : اگر على (علیه السلام) مصداق اولوا الامر است، آنچنان که شیعه معتقد مى باشد، پس چرا اطاعت از او در زمان پیامبر (صلى الله علیه وآله) واجب نبود، در حالى که آیه شریفه، اطاعت از اولوا الامر را همچون اطاعت از خدا و رسولش لازم شمرده است؟
به تعبیر دیگر على (علیه السلام) در عصر پیامبر (صلى الله علیه وآله) خود فرمانبردار بود نه فرمانده و شخصى که اطاعتش بر مسلمانان لازم باشد; بنابراین، تفسیر فوق با فعلیّت وجوب اطاعت اولوا الامر نمى سازد.
پاسخ : به دو شکل مى توان از این اشکال پاسخ گفت:
الف ـ نخست این که به معناى «رسول» و «اولوا الامر» توجّه کنیم. اگر تفاوت این دو کلمه را بفهمیم، پاسخ سؤال فوق روشن مى شود. «رسول» کسى است که از ناحیه خداوند براى بیان احکام و ابلاغ دین و انذار مردم فرستاده شده است; یعنى علاوه بر «نبوّت» وتبلیغ احکام، وظیفه انذار و هشدار به مردم نیز دارد و به تعبیر ساده و گویا و خلاصه این که رسول موظّف به بیان احکام و تبلیغ آن است.
امّا «اولوا الامر» وظیفه قانونگذارى ندارد، بلکه وظیفه او حراست از قانون و اجراء و پیاده نمودن آن است. در یک عبارت رسا و ساده مى توان «پیامبر» را تشبیه به «قانونگذار» و «اولوا الامر» را به «مجرى قانون» تشبیه کرد.
با توجّه به این توضیح، قانونگذار در عصر پیامبر خود آن حضرت بود. و مجرى قانون و حافظ آن نیز شخص رسول اکرم (صلى الله علیه وآله) بوده است; بنابراین، در زمان حیات پیامبر اسلام، خود حضرت هم «رسول» بوده است و هم «اولوا الامر»، همانگونه که در مورد حضرت ابراهیم (علیه السلام)، آن پیامبر اولوا العزم، در قرآن مى خوانیم که به منصب امامت هم نصب شد; یعنى علاوه بر قانونگذارى وظیفه اجراى قانون هم پیدا کرد. پس مقام رسالت مقام قانونگذارى و مقام امامت و اولوا الامر مقام اجراى قانون است و در زمان حیات پیامبر (صلى الله علیه وآله) خود آن حضرت هم «رسول» بود و هم «اولوا الامر»، ولى پس از رحلت پیامبر (صلى الله علیه وآله) شخص معصومى که منصوب از طرف خدا و رسولش باشد اولوا الامر مى باشد و آن شخص جز على(علیه السلام) و پس از او سایر ائمه معصومین(علیهم السلام) یکى پس از دیگرى نبوده است، چون درباره هیچ کس غیر از على و اولادش(علیهم السلام)ادعاى نصب نشده است.
نتیجه این که، ادّعاى فعلیّت اطاعت، ضررى به تطبیق اولوا الامر بر على (علیه السلام)پس از رحلت پیامبر (صلى الله علیه وآله) و فرزندانش پس از رحلت امام على (علیه السلام) نمى زند، همانگونه که از احادیث هم استفاده شد.
ب ـ پاسخ دیگر این که على (علیه السلام) در زمان پیامبر (صلى الله علیه وآله) نیز حدّ اقل در برهه اى از زمان اولوا الامر بوده است و آن، به هنگام عزیمت پیامبر (صلى الله علیه وآله) به جنگ تبوک و ماندن حضرت على (علیه السلام) در مدینه به عنوان جانشین پیامبر اسلام (صلى الله علیه وآله) بود. براى روشن تر شدن این مطلب توضیح کوتاهى پیرامون جنگ تبوک لازم است:
