«سایه» یکی از نشانه های قدرت خداوند است و قرآن در آیات متعددی به این حقیقت اشاره کرده و می فرماید: «آيا نديدى چگونه پروردگارت سايه را گسترده است». برای درک اهمیت وجود این پدیده کافیست تصور کنیم که اگر شب، که سایه طرف دیگر زمین است، نباشد چه خواهد شد؟ به یقین حرارت خورشید همه را می سوزاند و اگر سایه های کوه ها و درختان نبود گرمای همیشگی در طول روز برای انسان غیرقابل تحمل می شد. در سوره های «فرقان، نحل و نمل» به ابعاد مختلفی از این نعمت اشاره شده است.

امام صادق(ع) در تبیین فواید «کوه ها» می فرمایند: «اى مفضّل! به اين كوه‌هاى متراكم از سنگ و خاك نظر كن، كه بى خبران آنها را اضافی و بى فايده مى پندارند. برف هایی که بر کوه ها مى بارد، در قلّه‌ ها ذخيره می شود، که با ذوب شدن آنها، نهرهاى عظيم جاری می شود. در كوه‌ها غارها و پناهگاه هايى براى حيوانات وحشى وجود دارد و نيز در كوه ها مى توان دژهاى محكمی براى مقابله با دشمنان ساخت. در كوه‌ها معادن انواع فلزات گرانبها قرار دارد. و در آنها فوائد فراوان ديگرى است كه هيچ كس جز خداوند آنها را نمی داند».

براى این که پناهگاه واقعى انسان کسى است که حیات جاودانه داشته باشد و علم و آگاهیش همه چیز را در بر گیرد و قدرت بر همه چیز داشته باشد و حاکمیت، تدبیر و اداره همه امور در اختیار او باشد، و این صفات تنها در ذات پاک خدا جمع است.

حضرت امیر(ع) حج را با این تعابیر توصیف می کند: قبله همه مردم، پرچم اسلام و پناهگاه امنی که تشنه کامان به آن پناه می آورند. خداوند حجّ را به عنوان علامتی برای عظمتش بر مردم واجب نمود و مردم همچون فرشتگانی که گرد عرش می گردند، دور کعبه طواف می کنند و در جایگاه پیامبران ایستاده، به عزت الهی اعتراف می کنند و در این میعادگاه مغفرت و تجارتخانه عبادات الهی، سودهای فراوان نصیب شان می شود.

ابن عساکر در تاریخ خود از جلهمة بن عرفطه نقل کرده است : من به مکّه آمدم و در آنجا قحطى بود . قریش گفتند : اى ابوطالب سرزمین ما خشک شده و آبى براى خوردن نداریم ، بشتاب و طلب باران کن . ابوطالب بیرون آمد و همراه او جوانى بود که گویا خورشیدِ پشت ابرى است ... پس ابوطالب آن جوان را گرفت و پشت او را به کعبه چسباند و با اشاره انگشت آن جوان را پناهگاه خود قرار داد، در حالى که هیچ ابرى در آسمان نبود، ناگاه ابرها از این سو و آن سو آمدند و باریدند و بسیار باریدند و آب جارى شد و دشت و بیابان سرسبز گردید.

ابو ايّوب انصارى می گوید: همانا معاويه پناهگاه منافقين است. قيس بن سعد انصارى می گوید: «همانا او بت فرزند بت است، كه از روى اجبار مسلمان شد و از روى رضايت از اسلام خارج شد، ايمانش قديمى نيست و نفاقش جديد نيست». هم چنین معن سلمى می گوید: «هيچ زن قريشى از هيچ مرد قريشى، فرزندى شرورتر از تو را نزاييده است».

حضرت یوسف(ع) به عنوان یک انسان امین و آگاه، عهده دار این منصب شد تا بیت المال را به نفع مردم حفظ کند و با توجه به خشکسالی که در پیش بود، فرصت خوبی بود که از محرومان دفاع کند، و قبول پست و مقام از سوى ظالم، در صورتى که منافع آن بیشتر از زیان آن باشد حرام نیست بلکه گاهی واجب هم می باشد. روایت امام صادق(ع) که فرمود: «کَفّارَةُ عَمَلِ السُّلطانِ قَضاءُ حَوائِجِ الاخْوانِ» نیز اشاره به همین مسأله است.

طبق آیه 125 سوره بقره، خانه کعبه که دارای قداست و نورانیت خاصی است، از طرف پروردگار، به عنوان یک کانون امن و امان اعلام شده تا مردم در هر قشر و گروهی  با تمام اختلافاتى که دارند در جوار آن، کنار هم بنشینند و به مذاکره بپردازند. بسیاری از اوقات طرفین نزاع، یا دولت هاى متخاصم جهان مایلند رفع خصومت کنند و براى این منظور به مذاکره بنشینند، اما مکانى که براى هر دو طرف محترم باشد، پیدا نمى کنند؛ ولى در اسلام، این پیش بینى شده و«مکّه» به عنوان چنین مرکزى اعلام گردیده است.

آیه 10 سوره فرقان، این اعتقاد کفار را که پیامبر(ص)، اگر فرشته نیست لااقل باید از اشراف باشد، را اینگونه پاسخ می دهد که؛ خدا می تواند بهتر از آنچه فکر می کنند هم برای پیامبران فراهم کند ولی آنها باید مثل افراد عادى، مستضعفان و محرومان باشند، تا بتوانند پناهگاهى براى همه انسانها باشند و ایمان مردم به ایشان، به خاطر علاقه به هدف آنان باشد نه به خاطر ترس از قدرت و شوکت آنها و یا به واسطه میل و طمع به مادیات آنها.