بر اساس شواهد تاريخی، حضرت علی(ع) از کودکی در خانه پيامبر(ص) رشد یافت، و نخستین کسی بود که به پیامبر(ص) ایمان آورد، و با سرور زنان عالم، حضرت فاطمه(س) ازدواج کرد. همچنین پیامبر(ص) در حدیث منزلت، نسبت امام را با خود مانند نسبت هارون به موسی(ع) دانسته است. از سویی عدم مخالفت با پيامبر(ص) حتی براي يك لحظه، تقسيم كننده بهشت و جهنم، اطلاع از اسرار پیامبر(ص)، نجات جان پيامبر(ص) در شب هجرت، برتری ضربت شمشير امام در جنگ خندق از عبادت جن و انس و ... از دیگر فضائل امام علی(ع) است که در تاریخ ثبت شده است.

با توجه به اینکه قرآن ماجرای کشته شدن جالوت به دست حضرت داود نوجوان را با عظمت و مهم معرفی می کند نتیجه می گیریم که سن بیشتر موضوعیتی در برتری اعمال ندارد و این شبهه از اساس باطل است و ملاکات قرآنی عواملی چون مجاهدت و سبقت در ایمان و هجرت است. ضمن اینکه عقل و عرف هم رشادت نوجوانان را بر رشادتهای افراد کبیر برتری می دهد؛ چون امری خارق العاده و کم یاب است. 

همچنین در سراسر متون تاریخی بجز ترس و فرار، مطلبی دال بر وجود رشادتی خاص برای خلفا نمی یابیم و از سوی دیگر وجود فداکاریهای امام علی(ع) در مقاطع حساس صدر اسلام مانند لیله المبیت، جنگهای خندق، خیبر، احد و... امری کتمان ناپذیر و مورد گواه قرآن و تاریخ است.  

مقریزى در کتاب «النزاع و التخاصم» مى گوید: ابوسفیان در نبرد اُحد و خندق با پیامبر(ص) جنگید. او در جنگ خندق براى آن حضرت نوشت: «خدایا به نام تو به بُت لات و عُزّى و ... سوگند مى خورم، آمده ام تا ریشه شما را قطع کنم، و اینک مى بینم که به خندق چنگ زده اى، بدان که امروز مانند روز اُحد از تو انتقام خواهم گرفت». ابوسفیان پیوسته با پیامبر در ستیز و نبرد بود تا آن که سرانجام در هنگام فتح مکه، زمانی که دید دیگر توان مقابله با اسلام را ندارد، با وساطت عبّاس نزد پیامبر(ص) آمد و با اکراه شهادتین را گفت.

سعد ابی وقاص که نام اصلی او مالک ابن وهیب بن عبد مناف و کنیه وی ابو اسحاق، و مادرش حمنة دختر سفیان بن امیة است؛ از پیشگامان مسلمانان است که در هفده سالگى مسلمان شد و در جنگهای بدر، احد، خندق، حدیبیه، خیبر و فتح مکه حضور داشت. اهل سنت او را جزء ده تن از اعضای عشره مبشره می دانند. ولی در دوران خلفات عثمان به دنیا پرستی و مال اندوزی روی آورد؛ و همین باعث شد که با علی(ع) بیعت نکند. سعد در سال 55 درگذشت و مروان بن حکم بر او نماز گزارد و در مدینه دفن شد.

نبرد احزاب، نبری است که مشرکان و یهود براى شکست اسلام همدست شدند. مسلمانان نیز برای مقابله در اطراف مدینه خندق کندند. اصحاب پیامبر(ص) در این آزمایش دو گروه بودند: گروهی مؤمنان بودند که وعده خدا را صادق می دانستد، و در مقابل منافقان قرار داشتند بودند. از سوی دیگر مؤمنان سست ایمانی که وعده خداوند را دروغ می پنداشتند. حال آیا آنان را مى توان عادل دانست؟ البته آنان غیر از منافقانى بودند که اظهار مسلمانى مى کردند، اما در دل، کافر بودند، زیرا بسیارى از آنان مى خواستند به بهانه ای به مدینه باز گردند.

جنگ «احزاب» آخرين تلاش كفر و آخرين قدرت نمائى «شرك» در برابر «توحيد» بود؛ مشرکان در این جنگ تمام توان خود را به میدان آوردند تا اسلام را نابود سازند. فزونی نفرات و امکانات مشرکین از یکسو و تکاپوی منافقان از سویی دیگر، آينده سخت و دردناكى را در برابر چشم مسلمانان مجسّم مى ساخت. اما امدادهای الهی، مدیریت دقیق دفاعی پیامبر(ص)، دلاوری و شجاعت امام علی(ع) و پایمردی مسلمانان موجب شد مشرکان کاری از پیش نبرند و با طولانی شدن جنگ و پیش آمدن شرایط جوی سخت، مأیوس شده دست از جنگ بکشند.

«اخدود» به معنى خندق است که مملوّ از آتش می کردند و مؤمنان را در آن می انداختند. معروف است که «ذونواس» آخرین پادشاه«حِمْیَر» در سرزمین«یمن» به آئین یهود گروید و به سمت«نجران» در در شمال یمن که نصرانی بودند حرکت کرد و آئین یهود را بر آنها عرضه داشت. آنها قبول نکردند و او دستور داد خندق عظیمى را پر از آتش کرده گروهى را زنده زنده در آتش سوزاند و گروهى را با شمشیر قطعه قطعه کرد، به طورى که عدد مقتولین و سوختگان به آتش به بیست هزار نفر رسید!

در این جنگ «عمرو بن عبدود» که دلاورترین مرد رزمنده عرب به شمار مى رفت. بعد از گذشتن ازخندق، شروع کرد به مبارز طلبیدن. على (ع) که به میدان جنگ رهسپار شد، پیامبر اسلام (ص) فرمود: تمام اسلام در برابر تمام کفر قرار گرفته است. چون در آن روز اسلام بحرانى ترین لحظات خود را مى پیمود و على(ع) با فداکارى بى نظیر خود اسلام را نجات داد و تداوم آن را تضمین نمود. به همین دلیل پیامبر اکرم(ص) فرمودند: پیکار على بن ابیطالب در جریان جنگ خندق با عمرو بن عبدود، از اعمال امت من تا روز قیامت افضل است.

در آغاز دعوت به اسلام و در اوج فشارهای مشرکین، پیامبر(ص) دو حامی داشت: همسرش خدیجه که با دلسوزی هایش اندوه حضرت را می زدود وعمویش ابوطالب که با نفوذ و اعتبارش، سپر حفاظت از حضرت رسول در برابر آزارهای قریش بود. این دو حامی، در سال دهم بعثت از دنیا رفتند، اما دو حامی دیگر – علی و فاطمه – را از خود به یادگار گذاشتند که مواظب و پشتیبانش بودند؛ چه در هنگامی که حضرت مورد آزار مشرکین مکه بود، چه هنگام هجرت، چه در جنگ احد، چه در جنگ خندق و چه در فتح مکه همواره یاریگرش بودند.

حضرت زهرا(س) بعد از وفات حضرت خدیجه(س) و حضرت ابوطالب یکی از مهم ترین حامیان حضرت رسول(ص) در مواضع مختلف بود: در اهانت ها و آزارهایی که مشرکین مکه به پیامبر روا می داشتند، در هنگام هجرت، در جنگ های احد و خندق و هنگامه مجروحیت و خستگی و گرسنگی حضرت رسول(ص)، در جریان حادثه فتح مکه و در بسیاری مواضع و حوادث دیگر.