امام علي(ع)، ازدواج بعضي از طايفه بني هاشم با بعضي از بني اميه را نشانه نوعي تفضّل و ايثار برشمردند. در واقع این پاسخ از سوي امام(ع) به معاويه بود كه بنى امیه را هم طراز بنى هاشم دانسته بود؛ در حالى كه بنى هاشم كانون نبوّت و ولايت بودند و بنى اميّه سردمدار كفر و شقاوت؛ ولى هنگامى كه ظاهراً مسلمان شدند، اسلام با آنها معامله هم طراز كرد و به همين دليل پيامبر(ص) با ام حبيبه دختر ابوسفيان ازدواج نمود و دخترش ام كلثوم را به ازدواج عثمان در آورد.

به تأكيد مورخین، معتضد عباسی نامه اي نوشت و بنا داشت تا آن را براي مردم بخواند؛ اما به سبب مخالفت وزيرش از اين كار منصرف شد. او در اين نامه تأكيد كرده كه گروهى گرفتار اشتباه در دين و فساد عقيده شدند و عامل اصلى آن پيشوايان ضلالت بودند و مهمترين آنها ابوسفیان و معاويه و پیروانشان بودند كه از هرگونه كارشكنى در مسير پيشرفت اسلام فروگذارى نكردند و با اينكه به ظاهر اسلام آوردند اما همچنان به دشمني هاي خود ادامه دادند که مخالفت ابوسفيان با اذان گفتن بلال در مكّه و شهادت عمار ياسر به دست معاویه تنها بخشي از اين دشمني بود ...

مقریزى در کتاب «النزاع و التخاصم» مى گوید: ابوسفیان در نبرد اُحد و خندق با پیامبر(ص) جنگید. او در جنگ خندق براى آن حضرت نوشت: «خدایا به نام تو به بُت لات و عُزّى و ... سوگند مى خورم، آمده ام تا ریشه شما را قطع کنم، و اینک مى بینم که به خندق چنگ زده اى، بدان که امروز مانند روز اُحد از تو انتقام خواهم گرفت». ابوسفیان پیوسته با پیامبر در ستیز و نبرد بود تا آن که سرانجام در هنگام فتح مکه، زمانی که دید دیگر توان مقابله با اسلام را ندارد، با وساطت عبّاس نزد پیامبر(ص) آمد و با اکراه شهادتین را گفت.

در کتاب تاریخ دمشق آمده: «ابوسفیان در حالی که نابینا بود، بر عثمان وارد شد و گفت: آیا جاسوسى در میان ما هست؟ عثمان به او گفت: نه. ابوسفیان گفت: اى عثمان! این همان پادشاهى جاهلى است. پس، بنى امیّه را از بزرگان زمین قرار بده». هم چنین در شرح نهج البلاغة آمده: «در روزگار عثمان، ابو سفیان از کنار قبر حمزه گذشت و در حالى که با پایش به آن مى زد، گفت: آنچه به خاطرش با هم جنگیدیم، امروز، بازیچه دست ماست».

ابن عساكر از ابن عباس حديث مرفوعی را با این مضمون نقل كرده که: «چه كسى مثل ابوسفيان است! همواره دين پيش از اينكه مسلمان شود و پس از مسلمانيش با او تأييد شد، و ...». از سویی ابن عساكر اين حديث را مُنْكَر و خلاف واقع دانسته زیرا ابوسفيان سركرده مشركان در روز اُحد بود، و لشكر احزاب را تجیهز كرد. از سویی ابوسفیان بود كه وقتى عثمان بر كرسى خلافت بالا رفت به او گفت: «حال كه خلافت به دست تو رسيده، همچون گوى با آن بازى كن، و اين خلافت چيزى جز پادشاهى نيست و من چيزى از بهشت و جهنّم نمى دانم».

به گفته مورخین سه تن از اولاد ابوسفیان به نام هاي حنظله، عمرو و معاویه در جنگ بدر حضور داشتند، حنظله کشته شد، عمرو اسیر و معاویه از صحنه نبرد فرار کرده و پیاده بسوی مکّه شتافت. امام(ع) در یکى از نامه هاى خود به معاویه به داستان فرار او اشاره کرده مى فرماید: «من چيزى را به خاطرت مى آورم كه حتماً فراموش نكرده اى، در روزی كه برادرت حنظله كشته شد و برادر ديگرت را اسير كردم، به سراغ تو آمدم فرار كردى و اگر نه اين بود كه من فراركنندگان را تعقيب نمى كنم، تو سومين آنها بودى».